هنر کتیبه نگاری با نگاهی به کتیبه های کوفی تزئینی بقعه دوازده امام شهر تاریخی یزد

خوشنویسی یکی از بزرگترین دستاوردهای هنری فرهنگ و تمدن اسلامی است. هنرمندان از هنر خوشنویسی در معماری بهره برده و به صورت تزئینات کتیبه ای در بناها اجرا شده است. این هنر ماندگار نه تنها جنبه تزئینی بلکه عاملی پیام رسان محسوب می شود. کتیبه ها که بخش مهمی از میراث فرهنگی جهان، محسوب می شوند جزء مهمترین مدارک، برای پژوهش، درباره ی آثار تاریخی به شمار می آیند به طوریکه می توان این دسته از آثار را در جایگاه یک سند زنده، از جنبه های فرهنگی، سیاسی، تاریخی، مذهبی، اجتماعی، هنری و اقتصادی، نگاه کرد. در شکل گیری کتیبه عوامل و اصول متعددی تاثیرگذار است که بازتابی از روحیه خلاق هنرمندان است. با نگاهی به بناهای دوره ی اسلامی ایران، دیده شده که در صدر اسلام، معماران و هنرمندان، برای آراستن بناها علاوه بر استفاده از نقوش گیاهی و هندسی، برای انتقال پیام از تزئینات و آرایه های کتیبه ای، استفاده می کردند و کتیبه نگاری به دلیل اهمیت معنایی و ارزشمند در انتقال باورهای دینی و اجتماعی از هنرهای متداول ادوار گوناگون است. بدون شک در شکل گیری یک کتیبه عوامل گوناگونی تاثیرگذار است که در این پژوهش به آنها توجه شده است. همچنین در راستای انجام این پژوهش تلاش بر این شد که کتیبه های بقعه دوازده امام یزد که یکی از یادگارهای به جای مانده از قرون اولیه اسلام و دارای کتیبه های ارزشمندی است مورد توجه قرار گیرد که این کتیبه ها دارای چه ویژگی هایی هستند؟ هدف در این پژوهش بررسی عوامل موثر بر شکل گیری یک کتیبه بوده است. روش تحقیق این مقاله از نوع کیفی- توصیفی، روش های یافته اندوزی در این پژوهش، مشتمل بر مطالعات میدانی، رجوع به منابع متعدد و مطالعات کتابخانه ای بوده است. نتایج این پژوهش اینگونه بود که برای خلق یک کتیبه تنها آشنایی کتیبه نگار با اصول دوازده گانه خوشنویسی کافی نیست و کتیبه نگار باید به اصول و مبانی هنرهای تجسمی نیز تسلط داشته باشد که این موارد در کتیبه های بقعه دوازده امام به خوبی اجرا شده است.

کلیدواژه ها:

هنر کتیبه نگاری ، کتیبه های بقعه دوازده امام ، یزد