بررسی روند خشکسالی با استفاده از شاخص‎های SPEI اصلاح شده و MSPI در مقیاس های زمانی مختلف (مطالعه موردی: استان فارس)

پایش موثر و به موقع خشکسالی می تواند به توسعه سامانه های خشکسالی و مدیریت بهینه منابع آبی کمک کند. بنابراین، در این پژوهش وضعیت خشکسالی ایستگاه های سینوپتیک استان فارس (آباده، شیراز، فسا و لار) در مقیاس های زمانی مختلف (۶،۳، ۹ و ۱۲ ماهه) با استفاده از شاخص‎های بارش-تبخیر و تعرق (SPEI) و بارش استاندارد چند متغیره (MSPI) مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت، به منظور بررسی روند شاخص‎های مورد بررسی از آزمون من-کندال استفاده شده است. بر اساس نتایج، در مقیاس های زمانی کوتاه مدت فراوانی دوره های خشک و مرطوب زیاد است. اما با افزایش مقیاس‎های زمانی، فراوانی دوره‎های خشک و مرطوب کاهش می یابد و تداوم آن‎ها افزایش پیدا می‎کند. از لحاظ شاخص SPEI در مقیاس زمانی ۳ ماهه شدیدترین خشکسالی در ایستگاه آباده (۲۰/۵-) و شدیدترین ترسالی در ایستگاه شیراز (۲۱/۵) می‎باشد. در مقیاس زمانی ۶ ماهه شدیدترین خشکسالی و ترسالی به ترتیب در ایستگاه های آباده (۴۵/۳-) و شیراز (۱۰/۳) مشاهده شد. در مقیاس زمانی ۹ ماهه شدیدترین خشکسالی و ترسالی در ایستگاه لار به ترتیب با مقادیر ۶۳/۳- و ۴۸/۲ می‎باشد. همچنین در مقیاس ۱۲ ماهه شدیدترین خشکسالی در ایستگاه شیراز (۳۷/۳-) و شدیدترین ترسالی در ایستگاه آباده (۳۷/۲) می‎باشد. تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی سری زمانی SPI نشان داد که اولین مولفه اصلی (PC۱) می تواند درصد زیادی از تغییرات را در سری های زمانی SPI اصلی در تمام مناطق مورد مطالعه در این پژوهش، به خود اختصاص دهد. همچنین نتایج نشان داد که MSPI ها از نوسانات سری زمانیSPI  به ویژه در دوره های خشک و مرطوب طولانی مدت پیروی می کنند. به طوری که، دوره های خشک و مرطوب جزئی در دوره های خشک یا مرطوب شدید و طولانی، ممکن است توسط MSPI حذف شوند.

کلیدواژه ها:

اقلیم ، پایش ، پنجره زمانی ، شاخص بارش- تبخیر و تعرق ، MspI