تحلیل بعد کالبدی در شفابخشی منظر پارک شهید رجایی اصفهان

نمود بارز شهرنشینی و سبک زندگی ناشی از آن، در کنار وجود فضاهای دور از طبیعت، را می­توان هم در فضاهای معماری و شهری و هم در انسان دچار آسیب­های جسمی و روانی دید. از دیگرسوی روند سالمندی رو به­ رشد جهان، به ملاحظات جدی طراحان و برنامه­ریزان در شهرها نیازمند است. در بازگشت به مساله سالمندی و عوارض شهرنشینی، یکی از کلیدی­ترین مسائل سلامت و به­زیستی است و مناظر شفابخش در فصل مشترک، منظر، سلامت و انسان قرار دارند. در این راستا، جستجوی مولفه­های بعد کالبدی مناظر شفابخش، مورد پژوهی پارک شهید رجایی اصفهان سوال اصلی پژوهش است. مبتنی بر روش پژوهش کیفی و تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی، مصاحبه­های نیمه­ساختاریافته با ۲۱ سالمند، با استفاده از نرم­افزار MAXQDA انجام شد. نتایج پژوهش، در قالب شناسایی مقوله­های کارایی و قابلیت کالبدی، جذابیت طبیعی و کالبدی-تاریخی، دسترسی و همجواری، آسایش اقلیمی، منظر صوتی، تحریک حواس، زیبایی منظر، نقشه ذهنی و احساسات مثبت در راستای ارتقای شفابخشی و دو مقوله ضد شفابخشی، منظر صوتی نامطلوب و کاهش کارایی کالبدی از منظر سالمندان است. منظر پارک، عمدتا با تاثیرگذاری بر سلامت روان سالمندان، توانسته امکان تجربه شفابخش به ­واسطه ایجاد تعادل نسبی، ارتقا ظرفیت درونی و سازگاری به­منظور تداوم عملکردهای جسمی، ذهنی و روانی فراهم آورد؛ پیامدهای سلامت­بخشی مانند حس آرامش، بازیابی ­توجه و بهبود خلق­وخو حاصل چنین تجربه­ای است. مهمترین زیرمقوله­ها، حس رضایت­مندی، درختان و فضای اجتماع پذیر هستند؛ درختان کهنسال به­ طور قابل­توجهی بر مقوله­های آسایش اقلیمی، تحریک حواس، جذابیت طبیعی، نقشه ذهنی، فضای شاخص، همجواری و زیبایی منظر تاثیر مثبت داشت.

کلیدواژه ها:

پارک شهری ، تحلیل محتوا ، سالمندان ، سلامت ، مناظر شفابخش