از آتن تا پارسه (بررسی و ارزیابی منابع تاریخی و شواهد باستان شناسی آتش سوزی تخت جمشید به دست اسکندر)

یکی از مهم ترین مباحث در بررسی تاریخ هخامنشیان، حادثه آتش سوزی تخت جمشید در جریان تصرف آن به دست اسکندرمقدونی است. این حادثه باتوجه به متون تاریخی گزارش شده است. اما همواره الگوهای تاریخ نگاری موجود در این متون و حتی درتفاسیر مورخان جدید که بیشتر با رویکردهای سیاسی و نظامی و متعصبانه هم راستا هستند خود عاملی برای ایجاد ابهام و تناقض شدهاند. افزون بر این متون و با توجه به گزارش های اولین کاوش های باستان شناسی تخت جمشید، شواهد مرتبط با این آتشسوزی (خاکستر، زغال چوب، چوب های سوخته، پارچه های سوخته و سنگ هایی که به شدت توسط حرارت تخریب شده اند) درکاخ های صد ستون، آپادانا، خزانه...و حتی در بخش های جنوبی صفه تخت جمشید (برزن جنوبی) در شکل وسیع به دست آمده اند.با توجه به تنش های طولانی مدت بین هخامنشیان و یونانیان که در اکثر موارد با رویکردی اقتصاد محور بوده اند و همواره سعی درتسلط بر مسیر های تجاری و کلنی های مهم اقتصادی داشته اند، می توان گفت اسکندر در ابتدا به دلیل نیاز به منابع اقتصادی با هدفدست یابی به این منابع به سوی مناطق شرقی لشکرکشی کرد. برای تحقق این هدف نیازمند استفاده از ابزارها و رویکردهای نظامی وسیاسی بوده است. در ابتدا با جلب حمایت یونانیان تحت تاثیر تفکرات پان هلنی (اتحاد برای تلافی و انتقام از ایرانیان) این امر را محققمی کند که آتش زدن تخت جمشید نیز در همین راستا بوده است. پس از دست یابی به منابع اقتصادی شرایط مناسب برای تحققاهداف شخصی او که تصرف کل آسیا و جانشینی بر تاج و تخت هخامنشیان بود، به وجود آمده است.

کلیدواژه ها:

تخت جمشید ، آتش سوزی ، هخامنشیان ، یونانیان ، اسکندر