جایگاه عقلانیت دینی در ذهن و زبان سنایی

سنایی یکی از مهمترین شاعران ایرانزمین هست که نقش مهمی در تحول فکری، دینی و عرفانی فرهنگ اسلامی دارد واولین شاعری است که افکار و اصطلاحات عرفانی را در قالب نظم درآورده است. از میان این افکار، عقلانیت دینی جایگاهمهمی در اندیشه سنایی دارد. او بعد از تحول روحی در دوره کمال اندیشه خود، پیوندی عمیق بین عقل و دین برقرار کردهاست و برای عقلی اعتبار و ارزش قائل است که در راستای دین باشد نه آن عقل مطلق و رها که در خدمت مطامع دنیوی واحیانا ملازم خردگرایی ضد دینی است. در این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی، عقلانیت دینی در ذهن و زبان سناییبررسی میشود. سنایی در آثار خود بارها به مسلمان بودن خود و حقانیت اسلام و قرآن کریم و مقام والای حضرتمحمد (ص) و اهل بیت اطهار(ع) اشاره و تاکید کرده است. اما عقل در نظر وی فراز و نشیبهای فراوان دارد؛ عقل را زمانی باصفاتی زشت، ذم و زمانی آن را با صفاتی زیبا، مدح میکند؛ عقل گاهی ناکسروی و دشمن است و گاه مایه شرف آدمی؛یک جا آفت منحوس است و جایی دیگر معیار انسانیت. منظور از عقل مذموم در اشعار سنایی، «عقل جزیی» است که به مطامع دنیوی سرگرم است و منظور از عقل ممدوح، «عقل ذوقی و دینی» میباشد که سر تعظیم در ساحت دین فرود می آورد.

کلیدواژه ها:

عقل ، دین ، عقلانیت ، سنایی