توسعه مدل عامل بنیان جهت تخصیص بهینه آب از مخزن سد مطالعه موردی: سد شهید رجایی

با وجود پیشرفت ابزارهای فنی برای تجزیه و تحلیل سیستم­های پیچیده، مهم­ترین مسئله در حل مشکلات منابع آب بر تعامل سیستم­های انسانی و طبیعی تمرکز دارد. مدل­سازی عامل­بنیان در سال­های اخیر به­عنوان ابزاری موثر برای توسعه مدل­های یکپارچه انسانی و زیست­محیطی مورد استفاده قرار گرفته است. یکی از اصلی­ترین چالش­های کاربرد مدل­های عامل­بنیان در مدیریت منابع آب، شناسایی و توصیف عامل­­های اصلی می­باشد. در این پژوهش، یک مدل عامل­بنیان برای تخصیص بهینه آب از مخزن سد به نیازهای پایین­دست توسعه داده شده است. مدل ارائه شده شامل شبیه­سازی مخزن با استفاده از سیاست بهره­برداری استاندارد، بهینه­سازی تخصیص آب با استفاده از الگوریتم ژنتیک و شبیه­سازی رفتاری عامل­ها با استفاده از مدل عامل­بنیان می­باشد. مدل شبیه­سازی رفتاری، تعامل ذی­نفعان را شبیه­سازی کرده و واکنش آن­ها به تصمیمات تخصیص آب را نشان می­دهد. برای توسعه مدل، عامل­های اصلی در حوزه آبریز تجن اعم از شرب، صنعت، کشاورزی، محیط­زیست و بخش سیاست­گذار، شناسایی شدند. مدل ارائه شده روشی جدید برای شبیه سازی تعاملات ذی­نفعان و ایجاد یک رابطه هیدرولوژیکی-زیست محیطی-انسانی به­منظور مدیریت تقاضا و تخصیص بهینه­ی آب به نیازها می­باشد. نتایج به­دست آمده نشان داد که مدل ارائه شده توانایی بالایی در افزایش مطلوبیت عامل­ها و سود کل از طریق تحلیل بازخورد عامل­ها دارد به­طوری­که مطلوبیت عامل­های کشاورزی از ۱۹ درصد تا ۴۷ درصد و سود کل به­میزان ۴/۲۱ درصد افزایش یافته است.

کلیدواژه ها:

تخصیص بهینه آب ، حوضه آبریز تجن ، شبیه سازی رفتاری ، مدل های عامل بنیان ، مدیریت منابع آب