تحلیل نحوهی اثر فرم کالبدی بادگیرها بر سرمایش ساختمان در معماری ایرانی دوره زندیه (نمونه موردی باغ دولت آباد یزد)

بادگیرها سازه های سنتی در معماری اصیل ایران هستند در ساخت آنها از توانایی های معماری ایرانی به خوبی بهره گرفته شده به گونه ای که علاوه بر آن که اهداف زیست محیطی را برآورده می کنند جزئی چشمگیر از زیبایی ساختمان ها به شمار می آیند و همچنین سیستم مناسبی جهت تهویه هوا بوده و علاوه بر این که عمل تهویه را به عهده داشته، سیستم های خنک کننده غیرفعال ساختمانی هستند که از آنها برای تامین آسایش افراد در مناطق گرم و خشک استفاده می شود. بادگیر یکی از عناصر تاریخی معماری ایران می باشد که ابداعی مهم در معماری بومی تلقی می شوند و نمادی از معماری ایرانی نیز بوده اند. استفاده از بادگیر از گذشته دور در ایران متداول بوده است، عملکرد بادگیر بدین صورت است که باد مطلوب را گرفته و آن را به داخل اتاق های اصلی ساختمان آب انبار و یا سرداب هدایت می کنند. بادگیر ها معمولا از خشت یا آجر ساخته می شوند یک بادگیر در واقع یک کانال است که باد را از بالا به پایین هدایت می کنند. در مقاله حاضر سعی شده تا با بررسی معماری بادگیر ها و شناخت کالبدی آنها به کمک مطالعات پیشین و با بررسی آراء و نظریات صاحبنظران در این حوزه به مرور چگونگی تاثیر کالبد بر عملکرد آنها پرداخته شود. تحقیق حاضر از لحاظ هدف در زمره تحقیقات کاربردی و از نظر نوع روش تحقیق توصیفی تحلیلی می باشد. از نظر گرداوری اطلاعات از روش میدانی وکتابخانه ای بهره گرفته شده است. داده ها در پژوهش حاضرغالبا ماهیت کیفی وکمی دارند متغیر مستقل ویژگی های کالبدی بادگیر و متغیر وابسته سرمایش ساختمان می باشد و اثر برهم کنش آنها با تکیه بر مرور مطالعات پیشین مورد ارزیابی قرار می گیرد.

کلیدواژه ها:

عملکرد بادگیر ، کالبد ، سرمایش ساختمان ، معماری ایرانی ، باغ دولت آباد یزد