امکان سنجی استفاده از شاخص های پیوند ازدور در پیش بینی بارش فصل بهار حوضه های آبریز ایران

مدیریت و برنامه ریزی در زمینه منابع آب در فصول مختلف به خصوص فصل بهار به منظور بهره برداری در بخش های کشاورزی، صنعتی و شرب در مناطق خشک و نیمه خشک جهان به خصوص ایران بسیار حیاتی است. شاخص های پیوندازدور به عنوان شاخص های بزرگ مقیاس می توانند در رفتار هیدرولوژیکی در سطح حوضه آبریز موثر باشند. در این مطالعه سعی شد ارتباط بین این شاخص ها و بارش های فصل بهار در حوضه های آبریز ایران مورد بررسی قرار گرفته و امکان استفاده از آن­ها به عنوان متغیرهای پیش­بینی کننده مورد ارزیابی قرار گیرد. به این منظور همبستگی ۴۰ شاخص پیوندازدور با فرکانس­های مختلف در تاخیرهای زمانی ۶ تا ۱ ماهه با بارش فصل بهار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد درصد ایستگاه­هایی که همبستگی بارش فصل بهار آن­ها با شاخص­های پیوندازدور معنادار است بسته به حوضه آبریز متغیر است. به طور کلی، شاخص های مرتبط با ENSO و SST بیشترین فراوانی همبستگی های معنادار با بارش بهار در نیمه شمالی، شمال غربی، شمال شرقی و گاهی جنوب غربی را دارند. این شاخص­ها در حوضه دریای خزر در تاخیر ۳ تا ۶ ماهه، خلیج فارس-دریای عمان ۱ تا ۳ ماهه، دریاچه ارومیه ۳ ماهه، فلات مرکزی ۱ تا ۴ ماهه، مرز شرقی ۱ و ۶ ماهه، و حوزه قره قوم تاخیر ۱ و ۳ ماهه بیشترین مقدار را دارند. به طور کلی، می توان گفت بارش فصل بهار در بسیاری از ایستگاه های واقع در حوضه های آبریز نیمه شمالی ایران با شاخص های پیوندازدور همبستگی معنادار دارند ولی در بخش جنوبی، فلات مرکزی و بخش شرقی کمترین همبستگی را دارند که این امر به دلیل بارش کم در مناطق جنوبی در این فصل است. بررسی نتایج نشان داد کارایی مدل MLP نسبت به مدل MLR در مدلسازی مقدار بارش فصل بهار عمده حوضه­های آبریز بالاتر است.

کلیدواژه ها:

Climate Teleconnection Indices ، Basin ، spring precipitation ، Multi-Layer Perceptron ، multi linear regression