جداسازی تبخیر و تعرق در کشت ذرت و بررسی پاسخ آن ها به سطوح مختلف آبیاری

هدف از این پژوهش، بررسی پاسخ اجزای تبخیر-تعرق گیاه ذرت به سطوح مختلف تنش آبی بود که به صورت طرح پایه کاملا تصادفی انجام شد. تیمارها شامل آبیاری در چهار سطح (I۰)۱۰۰، (I۱)۸۰، (I۲)۶۰ و (I۳)۴۰ درصد نیاز آبی گیاه بود. تبخیر-تعرق روزانه گیاه بر اساس بیلان آب خاک در مینی لایسیمتر اندازه گیری شد. برای جداسازی مقادیر اجزای تبخیر و تعرق، از مینی لایسیمترهایی با و بدون پوشش مالچ در سطح خاک استفاده شد. در کل دوره رشد، مقادیر تبخیر-تعرق، تعرق و تبخیر به ترتیب برابر با ۵/۴۲۴، ۳/۲۶۷ و ۲/۱۵۷ میلی متر (در تیمارI۰)، ۸/۴۰۵، ۴/۲۴۵ و ۴/۱۶۰ میلی متر (در تیمارI۱)، ۵/۳۶۰، ۴/۱۹۴ و ۱/۱۶۶ میلی متر (در تیمارI۲) و ۷/۳۰۳، ۵/۱۲۵ و ۲/۱۷۸ میلی متر (در تیمارI۳) برآورد شد. نتایج نشان داد از سطح آبیاری I۰ تا I۳، مقادیر تبخیر-تعرق و تعرق به ترتیب ۴/۲۸ و ۵۳ درصد کاهش و مقدار تبخیر، ۴/۱۳ درصد افزایش یافت. در شرایط تنش آبی، سهم تعرق و تبخیر در پارامتر تبخیر-تعرق، به ترتیب ۳۵ درصد کاهش و ۳۵ درصد افزایش داشت. بیشترین مقدار تعرق در دوره توسعه و بیشترین مقدار تبخیر در دوره های اولیه و پایانی رشد اتفاق افتاد. اما بالاترین پاسخ تعرق و تبخیر به تنش آبی در دوره میانی رشد اتفاق افتاد که به ترتیب همراه با ۶۹ درصد کاهش و ۲۵۳ درصد افزایش بود. وجود مراحل حساس مانند گل دهی و بلال دهی ذرت در دوره میانی رشد باعث شد که تنش آبی بیشترین اثر خود را داشته باشد. نتایج این پژوهش نشان داد در مقادیری از کم آبیاری که صرفا سطح خاک مرطوب نگه داشته می شود، علاوه بر کاهش تعرق، افزایش سهم تبخیر نیز وجود دارد. از این رو پوشاندن سطح خاک و اعمال حد مناسب تنش آبی در مدیریت کم آبیاری، از عوامل موثر بر افزایش راندمان مصرف آب توسط گیاه خواهد بود.

کلیدواژه ها:

Irrigation management ، Stress coefficient ، water stress