کاربرد توابع جذب آب برای شبیه سازی عملکرد ذرت در شرایط اثر متقابل تنش شوری خاک و مرحله رشد

این پژوهش در سال ۱۴۰۰ با هدف شبیه سازی عملکرد گیاه ذرت رقم سینگل کراس ۷۰۴ در شرایط کاربرد جداگانه تنش شوری در مراحل مختلف رشد در مینی لایسیمتر و در شهرستان قزوین انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. به این منظور، شوری خاک در چهار سطح (S۱)۱/۷، (S۲)۳، (S۳)۵ و (S۴)۷ دسی زیمنس بر متر به عنوان فاکتور اصلی و فاکتورهای فرعی شامل مراحل مختلف رشد به صورت یک مرحله ای در مراحل (C۱) شش برگی، (C۲) گل دهی، (C۳) شیری شدن دانه ها و دو مرحله ای شامل (C۱C۲) شش برگی-گل دهی، (C۱C۳) شش برگی-شیری شدن دانه ها و (C۲C۳) گل دهی- شیری شدن دانه ها، به کار برده شد. آب شور مطابق تیمارها از ترکیب آب شور یک زهکش شوره زار با آب چاه (شوری dS.m-۱ ۰/۵) تهیه شد. سپس در مرحله رشد مورد نظر، خاک با آب شور به طوری آبیاری شد که شوری آب ورودی و خروجی از مینی لایسیمتر، با هم برابر بود. تیمار شاهد با آب چاه آبیاری شد. در فرایند مدل سازی از ترکیب توابع کاهش جذب آب، مدل های اشتقاقی برای شبیه سازی ضرایب کاهش عملکرد محصول ( a) تهیه شد و مورد ارزیابی قرار گرفت. از داده های تیمارهای یک مرحله ای رشد برای واسنجی مدل ها و از داده های تیمارهای دو مرحله ای رشد برای صحت سنجی مدل ها استفاده شد. بر اساس نتایج، کاربرد بالاترین سطح شوری منجر به کاهش عملکرد ماده خشک تولیدی از ۱۵۷/۲ گرم برای هر بوته (در تیمار S۱) تا ۱۱۵/۹، ۵۳/۲، ۷۷/۷، ۸۶/۱، ۹۷ و۴۶/۵ گرم در تیمارهای C۱، C۲، C۳، C۱C۲، C۱C۳ و C۲C۳ گردید. نتایج نشان داد که حساسیت گیاه به دو حالت اعمال تنش یک مرحله ای و دو مرحله ای رشد متفاوت بوده و کاربرد تنش شوری در مراحل حساس رشد (گل دهی: C۲ و شیری شدن دانه: C۳)، تاثیر منفی بیشتری نسبت به تیمارهای C۱C۲ و C۱C۳ را به همراه داشت که دلیل آن، سازگاری فیزیولوژیکی گیاه در مراحل اولیه رشد نسبت به تنش شوری است. در این پژوهش مدل های جمع پذیر ون گنوختن و ضرب پذیر دیرکسن و ماس-هافمن با مقادیر خطای کم تر و همبستگی بالاتر به عنوان مدل های بهینه برای شبیه سازی عملکرد محصول قابل توصیه می باشد. همچنین، اعمال تنش شوری دو مرحله ای (تا سطح dS.m-۱ ۷) در تیمارهای C۱C۲ و C۱C۳، عملکرد بیشتری نسبت به اعمال تنش یک مرحله ای در مراحل رشد C۲ و C۳ داشت.

کلیدواژه ها:

حساسیت به شوری ، ضریب تنش ، مدل ون گنوختن ، مدل دیرکسن و ماس-هافمن