ارزیابی مدل های رگرسیونی چند متغیره در تخمین اجزای تبخیر و تعرق ذرت علوفه ای، در شرایط تنش شوری

تخمین اجزاء تبخیر و تعرق گیاه ذرت با استفاده از مدل های تجربی، برای مدیریت مصرف آب در آبیاری سودمند است. در این پژوهش، مقدار اجزاء تبخیر و تعرق ذرت در مراحل رشد و برای شرایط تنش شوری، مدل سازی شد. در سال ۱۳۹۹ و در دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، تیمارهای شوری از طریق آب با هدایت الکتریکی (S۰)۵/۰، (S۱)۱/۲، (S۲)۵/۳ و (S۳)۷/۵ دسی زیمنس بر متر، در بستر کشت مینی لایسمتر اعمال شد. مدل سازی اجزاء تبخیر-تعرق ذرت، با توابع رگرسیونی شامل فرم های خطی، نمایی، لگاریتمی، درجه دوم و توانی انجام شد. پارامترهای تبخیر - تعرق (ETc)، ضرایب تنش تبخیر-تعرق (Ks) و حساسیت مرحله رشد گیاه (Kpi) به عنوان متغیرهای مستقل و پارامترهای تعرق(T)  و تبخیر (E) به عنوان متغیر وابسته (در مدل های مجزا) در نظر گرفته شد. ضرایب مجهول در معادلات توسط نرم افزار SPSS برآورد شد و مدل های رگرسیونی چند متغیره تولید شد. از تیمار S۰ تا S۳، مقادیر پارامترهای تبخیر - تعرق، تعرق و تبخیر (در کل دوره رشد) به ترتیب در بازه ۴۲۰-۵/۳۰۷، ۲۸۹-۱۵۰ و ۱۳۱- ۵/۱۵۷ میلی متر اندازه گیری شد. نتایج نشان داد در شرایط تنش شوری، تعرق ذرت به میزان بیشتری نسبت به تبخیر - تعرق کاهش یافت. اما به همان اندازه، به مقدار تبخیر از سطح خاک افزوده شد. در ارزیابی مدل سازی ، مدل های نمایی و درجه دوم به ترتیب به عنوان مدل های بهینه برای تخمین مقادیر تعرق و تبخیر انتخاب شدند. مقدار ضریب حساسیت در چهار مرحله رشد (Kp) به ترتیب برابر با ۵۵۶/۰، ۹۷۲/۰، ۳۱۵/۱ و ۴۳۲/۰ (در مدل نمایی) و ۴۸۵/۱، ۲۳۸/۱، ۴۴۷/۰ و ۸۱۶/۰ (در مدل درجه دوم) بود. دستاورد پژوهش این بود که مدل های رگرسیونی عملکرد قابل قبولی برای شبیه سازی اجزاء تبخیر و تعرق ذرت در شرایط تنش شوری داشتند. ازاین رو با تخمین مقدار تعرق، نیاز خالص آبی گیاه به طور واقعی برآورد شده و راندمان مصرف آب افزایش می یابد. همچنین با تخمین مقدار تلفات تبخیر، راندمان کاربرد آب در آبیاری دقیق تر محاسبه می شود.

کلیدواژه ها:

تبخیر ، تعرق ، مدل تجربی ، مراحل رشد