مطالعه تمهیدات دیداری و نظام معنایی در گرافیتی سه دهه اخیر با رویکرد نئوفرمالیسم

گرافیتی که پیشینه ای به قدمت انسان غارنشین دارد و درعین حال به عنوان پدیده ای نوظهور و متاثر از تغییرات اساسی و بنیادین زندگی بشر در پارادایم پسامدرن در تمامی عرصه ها از قبیل سیاسی، اجتماعی، فلسفی، فرهنگی و به ویژه هنر پست مدرن و تعاریف مربوط به آن، شکل جدیدی در چند دهه به خود گرفته است. هنر گرافیتی از فضای موزه ، نگارخانه فاصله گرفت، به خیابان پناه آورد و بر دیوار شهر ها خودنمایی کرد. همان قدر که زندگی بشر از عصر کلاسیک فاصله گرفت به واسطه جریان هایی بروز که زندگی بشر را دگرگون ساخت هنر نیز از پدیده ای صرفا زیباشناختی فاصله گرفت و متعاقبا گرافیتی نیز با شمایلی جدید ظهور کرد و به رسانه ای برای بیان اندیشه و صدای خرده فرهنگ ها تبدیل شد. اکثرا با برخوردی قهری و سرکوب گرایانه به بهانه وندالیسم مواجه شد. رویکرد نئوفرمالیسم رویکردی معاصر و شکل گرا است بر پایه فرمالیسم روسی ابتدا در ادبیات روسی و توسط نظریه پردازانی همانند رومن یاکوبسن و شکلوفسکی بر نظام فرمی و زبان شناختی در ادبیات متمرکز بود. پس از جنگ جهانی دوم در دهه هشتاد میلادی توسط دیوید بوردول و کریستین تامسن در سینما بکار رفت. این رویکرد، به تحلیلگران امکان می دهد تا با تمرکز بر خود اثر هنری به مثابه یک کلیت، نه تنها ساختارهای فرمی درون اثر را دریابند بلکه افزون بر آن، پیوندهای هر اثر را با آثار دیگر یا زمینه های اجتماعی، زمانی، سیاسی، ایدئولوژیک و فلسفی شان آشکار کنند. تحلیلی به دور از ارزش گذاری های معمول نظریه پردازان رویکردهای دیگر عامل دیگری است که اهمیت گزینش این رویکرد را برای تحلیل آثار گرافیتی ایرانی برجسته تر می کند. این رویکرد می تواند پایه قابل اتکاتری را برای تحلیل منصفانه آثار هنرمندان گرافیتی در ایران فراهم آورد و با گذر از ساختار فرمی به نظام معنایی آثار مطروحه به لایه های عمیق معنایی و سطح ژرف ساخت این آثار در این رساله دست یافت.

کلیدواژه ها:

گرافیتی ، نئوفرمالیسم ، تمهیدات دیداری ، نظام معنایی