بازتاب داستان قرآنی یوسف (ع) در خمسه حکیم نظامی گنجوی

سوره یوسف یکی از پر رمز و رازترین سورههای قرآن است که به علت اثر مهمی که در تکمیل نفس و تعلیم و تربیت انسان برعهده دارد خداوند آن را »احسن القصص « نامیده است . کمتر سخنوری است که در سرودههای خود نامی از یوسف نیاورده باشد زیرا آنچه که مربوط به حوادث و سرگرمی های زندگی است از عشق و سیاست ، راستی و دروغگویی ، محبت و حسادت و جز آن غالبا در طی این داستان بیان شده است . نظامی از جمله شاعرانی است که در اشعار خود از این داستان الهام گرفته و به وجوه گوناگون این داستان از قبیل : دلدادگی زلیخا به یوسف ، ح سن یوسف ، بوی پیراهن یوسف ، به چاه افتادن یوسف ، نجات یوسف از چاه، حسادت برادران ، گرگ و پیرهن ندریده، خواب یوسف و ... اشاره کرده است . وی در پنج گنج یا خمسه ۴۳ بار آشکارا و بوضوح از یوسف (ع)، عناصر و شخصیت های مربوط به حکایت یوسف نام برده و بخش هایی از داستان او را بازگو کرده است . نظامی در شکایت از حسودان و منکران زمانه از حقد و عداوت و حسادت برادران یوسف نام می برد و در جای دیگر از افرادی که گرگهایی در لباس یوسف هستند انتقاد می کند، همچنین در جای دیگر شاعران پیر را که استعداد و جوانی نظامی را برنمی تابند و در پی دسیسه برای او هستند گرگان پیر خطاب می کند. و در بیتی جدا شدن روح انسانی از عالم معنا را افتادن یوسف در چاه تعبیر می کند. نظامی از تعابیر دیگری مانند یوسف و پیراهن ، گم شدن یوسف ، یوسف مصریان، یوسف رو، یوسف رخ، یوسف هفت بزم، یوسف نارنج در دست ، مصر زلیخاپناه، ماه یوسف ، یوسف دلوی ، مصر الهی ، یوسف چاهی نیز در اشعارخود بهره جسته است .

کلیدواژه ها:

قرآن ، حضرت یوسف (ع) ، حضرت یعقوب (ع) ، نظامی گنجوی ، خمسه .