تفکیک اثرات تغییر اقلیم و فعالیت های انسانی بر کاهش رواناب در حوضه کرخه با روش تحلیل حساسیت هیدرولوژیکی

تغییر اقلیم و فعالیت های انسانی دو عامل اصلی موثر بر تغییر رواناب در حوضه های آبریز بوده و تفکیک اثرات آنها از اهمیت زیادی برای طرح ریزی کاربرد اراضی، مدیریت منابع آب و فعالیت های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی برخوردار می باشد. در این تحقیق، سهم اثرات تغییر اقلیم و فعالیت های انسانی بر کاهش رواناب در حوضه کرخه با روش تحلیل حساسیت هیدرولوژیکی تفکیک شده است. روند در مقادیر سالانه بارش، رواناب، دمای هوا و تبخیر و تعرق پتانسیل از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۹ با آزمون من-کندال تعیین گردید. نتایج نشان می دهد که رواناب روند کاهشی در سطح معنی داری ۰.۰۱ را نشان می دهد، در حالی که هیچ روند معنی داری در مقدار بارش مشاهده نمی شود. دمای متوسط سالانه هوا و تبخیر و تعرق پتانسیل روند افزایشی در سطح معنی داری ۰.۰۱ را نشان می دهند. نتایج نشان می دهد که نقطه تغییر در سری رواناب سالانه بر اساس آزمون پتیت و روش منحنی تجمعی دوگانه بارش-رواناب، در سال ۱۳۷۸ رخ داده است. بنابراین دوره پیش از تغییر و دوره پس از تغییر، به ترتیب قبل و بعد از سال ۱۳۷۸ است. میانگین رواناب سالانه در دوره پس از تغییر برابر با ۳۴.۴ درصد نسبت به دوره پیش از تغییر کاهش یافته است. نتایج روش تحلیل حساسیت هیدرولوژیکی نشان می دهد که تغییر اقلیم و فعالیت های انسانی منجر به کاهش رواناب به ترتیب برابر با ۳۶.۲ و ۶۳.۸ درصد در حوضه کرخه شده است. نتایج این مطالعه می تواند مرجعی برای توسعه، بهره برداری و مدیریت منابع آب و حفاظت از محیط زیست باشد.

کلیدواژه ها:

تغییر اقلیم ، فعالیت های انسانی ، کاهش رواناب ، روش تحلیل حساسیت هیدرولوژیکی