تحلیل مهندسی سیستم آبرسانی نویافته در بافت تاریخی شهر بروجرد

در اثر اقدامات عمرانی گودبرداری در شهرستان بروجرد واقع در استان لرستان، سیستم آبرسانی مربوط به حدود دو سده قبل شناسایی گردید. این سیستم شامل چهار گلدان سفالی بوده که از طریق سه لوله سفالی درونی به هم متصل شده­اند، به گونه­ای که هر بخش لوله سفالی شامل ۶ یا ۷ قطعه تنبوشه سفالی­ است. تاکنون هیچ­گونه پژوهش علمی در مورد نحوه کار سازه یاد شده انجام نشده است. در راستای مسئله مطرح شده سوالات مهمی قابل طرح اند: ۱ هدف اصلی از ایجاد سازه، آبرسانی به کدام بخش از بافت تاریخی شهر بروجرد است؟ ۲ گلدان­های بین لوله­های سفالی چه نقشی در سیستم آبرسانی دارند؟ این پژوهش در نظر دارد تا با استفاده از روش­های میدانی از قبیل مستندنگاری، رجوع به بافت تاریخی و تهیه تصویر و مطالعات کتابخانه­ای به این پرسش­ها پاسخ علمی ارائه نمایند. با توجه به اندازه گیری های انجام گرفته در طول تنبوشه­ها و فاصله گلدان­ها، مشخص شد که این سیستم آبرسانی با استانداردهای ذکر شده در منابع معتبر تاریخی در زمینه علوم آب متفاوت است و با توجه به شرایط منطقه­ای و به منظور دوام و استحکام سازه، تغییراتی در سازه مربوطه اعمال شده است. گلدان­های تعبیه شده در بین لوله­های سفالی کاربردهای متفاوتی داشته­اند؛ چنانکه از آنها به­عنوان مقسم و هواگیری سیستم انتقال آب استفاده شده است. همچنین شواهد باستان­شناختی نشان می­دهد سیستم آبرسانی مکشوفه به منظور تامین آب ارگ حکومتی و اهداف عام­المنفعه مانند آبیاری و آبرسانی احداث شده و بر اساس مقایسه تطبیقی قدمت آن به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار بر می­گردد.

کلیدواژه ها:

شهر بروجرد ، دوره قاجار ، سیستم آبرسانی ، ارگ حکومتی ، تنبوشه سفالی