جایگاه و کارکرد اختلاف قرائات در تفسیر «بیان السعاده فی مقامات العباده

تفسیر «بیان السعاده» از مهمترین و کامل ترین تفاسیر عرفانی شیعه است که با وجود رویکرد عرفانی از حیث مسائل کلامی، فقهی و اجتماعی قابل بحث است. سوال اینکه تفاسیر عرفانی همچون بیان السعاده با دانش قرائات چگونه برخورد کرده اند؟ به عبارتی مسئله قابل توجه این است که آیا دانش قرائات با رویکرد عرفانی مفسر می تواند ارتباطی داشته باشد؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی جایگاه و کارکرد مسئله قرائات را در تفسیر بیان السعاده مورد ارزیابی قرار داده است. نتایج پژوهش بیان می کند: جایگاه قرائات در نزد گنابادی در مقایسه با مفسران هم عصر خویش جایگاهی قابل توجه داشته به گونه ای که وی، اهتمام ویژه ای به بحث قرائات نشان داده و خاستگاه فکری ایشان، خاستگاهی روشی با رویکردی غیر حدیثی است. در بحث قرائات، گنابادی گاه به ترجیح قرائت مشهور و گاه غیر مشهور به جهت تناسب آنها با سیاق آیات، مرجحات روایی، تبیین معنایی می پردازد؛ گاه هر دو قرائت را مورد توجه قرار داده و داوری میان آنها را رها کرده است. کارکرد قرائات در تفسیر بیان السعاده حول سه محور قابل ارائه می باشد: الف) گسترش و توسعه در معنای آیه؛ ب) تبیین معنای آیه؛ ج) رفع ابهام از معنای آیه. البته رویکرد عرفانی مفسر در بحث قرائات هیچ تاثیری نداشته است.

کلیدواژه ها:

قرائات ، گنابادی ، تفسیر بیان السعاده ، کارکرد قرائات ، خاستگاه قرائت