تعیین حد بهره برداری مجاز گونه های کلیدی مراتع منطقه انجدان اراک

برای محاسبه ظرفیت مراتع تعیین حد بهره­ برداری مجاز گونه­های مهم و کلیدی مراتع لازم و ضروریست. با داشتن مقادیر دقیق این فاکتور برای گونه­ های مرتعی است که می­توان ظرفیت واقعی مراتع را تعیین و از نابودی پوشش گیاهی، خاک و کاهش منابع آب در اراضی مرتعی جلوگیری نمود. Artemisia aucheri ، Bromus tomentellus، Kochia prostrata، Asperula glomerata و Buffonia koelzii گونه­های کلیدی و مهم مراتع انجدان اراک می­باشند که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. در این تحقیق ابتدا یک منطقه مناسب و کلیدی به مساحت یک هکتار در مراتع انجدان انتخاب شده و در سال اول حصارکشی و قرق گردید. از هر گونه۴۰ پایه انتخاب شده و برداشت­های ۲۵، ۵۰، ۷۵ درصد و تیمار شاهد اعمال شد (هر ۱۰ پایه یک تیمار). برداشت توسط قیچی باغبانی و طی چهار سال به­صورت ماهیانه و در فصل چرای منطقه انجام شد. تاثیر بهره­ برداری در سال­های دوم تا پنجم با بررسی تغییرات در خصوصیات فنولوژیکی, تولید علوفه و بذر، شادابی، مرگ­و­میر و سایر خصوصیات گونه­های گیاهی منتخب مطالعه شد. نتایج نشان دادند که افزایش میزان بهره­برداری موجب بروز مشکلات و زوال در توانایی­های حیاتی کلیه گونه­ها به­ویژه در دو گونه Br.tomentellus و As.glomerata که خوشخوراک­تر می­باشند می­گردد. با بررسی اثرهای برداشت در تیمارهای منتخب بر روی پایه­های گیاهی، حد بهره­برداری ۲۵ درصد برای دو گونه Br.tomentellus و As.glomerata و حد بهره­برداری۵۰ درصد برای گونه­های Ko.prostrata، Ar.aucheri و Bu.koelzii با بروز کمترین اثرهای منفی در خصوصیات گیاهی، مناسب تشخیص داده شدند. نتایج تجزیه واریانس داده­های علوفه نیز در قالب طرح پایه کاملا تصادفی (CRD) در سطح یک درصد برای کلیه گونه­ها معنی­دار بود.

کلیدواژه ها:

حد بهره برداری مجاز ، ظرفیت مرتع ، کیفیت علوفه ، انجدان اراک