مطالعه و تحلیل تخریب در حوزه آبخیز دویرج استان ایلام با استفاده از متریک های اکولوژیکی سیمای سرزمین (سنجش از دور و GIS )

در بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک ایران ازجمله غرب، تغییرات سریع کاربری اراضی به پوشش گیاهی به دلیل فشار انسانی، توسعه کشاورزی، سیاست های دولت و فاکتور های محیطی مانند خشکسالی اتفاق افتاده است. این مطالعه به منظور بررسی روند تغییرات سیمای سرزمین در حوضه دویرج استان ایلام انجام شد. به منظور تهیه نقشه های پوشش سرزمین و تحلیل تغییرات، به ترتیب از تصاویر ماهواره ای (۱۳۶۴) TM، (۱۳۸۶ و ۱۳۷۹) ETM+ و متریک های مساحت طبقه، شاخص بزرگترین لکه، تعداد لکه، میانگین اندازه لکه، تراکم لکه و تراکم حاشیه لکه استفاده شد. برای آنالیز گسستگی چشم انداز، متریک های متنوع الگوی چشم انداز در سطح کلاس با استفاده از نرم افزار FRAGSTATS محاسبه شد. نتایج بررسی تغییر سیمای سرزمین در این حوضه نشان داد که در طی دوره زمانی اول  (۱۳۶۴- ۱۳۷۹) وسعت زمین های جنگلی به میزان (۳۴۱۵ هکتار) کاهش یافته، درحالی که زمینهای کشاورزی با روند افزایشی (۳۵۱۴ هکتار) روبرو بوده است. از سوی دیگر، وسعت مراتع  متوسط به میزان (۲۰۴۴۰ هکتار) روند کاهشی داشته (در هر دو دوره) و اراضی مرتعی فقیر روند افزایش داشته است که نشان دهنده روند تخریب در عرصه مورد مطالعه می باشد. نتایج بدست آمده نشان داد که افزایش تعداد لکه ها و کاهش میانگین مساحت دو شاخص مهم تجزیه بوده و روند تخریب و تجزیه سیمای سرزمین به صورت افزایشی بوده است. نتایج بدست آمده بیانگر لزوم توجه به وضعیت کاربری و پوشش سرزمین در منطقه، به منظور بهره برداری مناسب و منطقی از منابع طبیعی و کاهش تخریب منابع است.

کلیدواژه ها:

کاربری اراضی ، سیمای سرزمین ، گسستگی ، دویرج ، Fragstats