ارزیابی مدیریت آبیاری و تغذیه ای زعفران در بین گروه های مختلف تولیدکننده در مقایسه با توصیه های کارشناسان

این تحقیق به صورت پرسشنامه ای و نیز با کمک گرفتن از نتایج آنالیز خاک (محتوای ماده آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم) مزارع زعفران شهرستان تربت حیدریه در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ اجرا شد. در این پژوهش روش های مدیریت آبیاری و تغذیه ای زعفران در بین سه گروه تولیدکننده (کشاورزان پیشرو یا خبره، کشاورزان ماهر و کشاورزان معمولی) مورد بررسی قرار گرفت و با توصیه های کارشناسان علم زعفران مقایسه شد. قرارگیری کشاورزان در سه طبقه مورد اشاره بر اساس عملکرد کلاله در ارتباط با سن مزرعه بود. نتایج نشان داد بیشتر کشاورزان ماهر و پیشرو از روش مدیریت تغذیه تلفیقی مصرف کود آلی با کود شیمیایی استفاده می کنند (حدود ۶۵ درصد)، در حالی که مصرف منفرد کود شیمیایی در بین کشاورزان معمولی بیشترین فراوانی (۵/۴۷ درصد) را داشت. میانگین مصرف کود دامی برای کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو به ترتیب ۰/۵، ۳/۶ و ۷/۱۰ تن در هکتار در سال (کمتر از مقدار ۲/۱۹ تن توصیه شده توسط کارشناسان) و میانگین مصرف نیتروژن به ترتیب ۵/۴۹، ۵/۵۶ و ۸۷ کیلوگرم در هکتار در سال (در برابر ۳/۹۳ کیلوگرم توصیه شده توسط کارشناسان) بود. مصرف فسفر و خصوصا پتاسیم در بین کشاورزان چندان متداول نبود. میانگین محتوای ماده آلی مزارع ۶۸/۰ درصد، نیتروژن ۰۴۱/۰ درصد، فسفر ۱/۱۶ و پتاسیم ۲۹۲ قسمت در میلیون بود که بیانگر فقر خاک-های زیرکشت زعفران از نظر ماده آلی و تا حدودی نیتروژن می باشد. تعداد دفعات مصرف برگی عناصر غذایی برای مزارع کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو به ترتیب ۲۳/۰، ۶۵/۰ و ۰/۱ نوبت در هر سال و متوسط تعداد دفعات آبیاری به ترتیب ۲/۳، ۶/۳ و ۶/۴ نوبت در طی فصل رشد زعفران بود که کمتر از مقادیر توصیه شده توسط متخصصان می باشد (به ترتیب ۵۵/۲ و ۸/۵ نوبت در سال). آبیاری تابستانه (۴/۴۴ درصد از کشاورزان) و نیز روش آبیاری بارانی (۸/۲۶ درصد از کشاورزان) در بین کشاورزان پیشرو رواج بیشتری داشت. در مجموع، فقر ماده آلی و کمبود نیتروژن خاک، عدم رعایت تعداد دفعات مناسب محلول پاشی برگی و عدم استفاده روش های آبیاری نوین از مهمترین ضعف های مدیریتی مزارع زعفران بود.

کلیدواژه ها:

آبیاری بارانی ، کشاورزان پیشرو ، کود آلی ، ماده آلی ، محلول پاشی برگی ، نیتروژن