پتانسیل جذب عناصر سنگین توسط گونه های مرتعی گون و کلاه میرحسن از خاک (مطالعه موردی: مراتع اطراف کارخانه سیمان فیروزکوه)

در این تحقیق توانایی گیاهان مرتعی گون و کلاه میرحسن در جذب و تجمع فلزات سنگین مانند کادمیوم، سرب، مس، روی و کروم در اطراف کارخانه سیمان فیروزکوه بررسی شد. نمونه برداری از خاک و پوشش گیاهی در فواصل ۵۰۰، ۱۵۰۰ و ۲۵۰۰ متر از مرکز کارخانه، به روش سیستماتیک تصادفی انجام شد. تعداد ۲ گونه گیاهی از قبیل گون و کلاه میرحسن با ۳ تکرار (جمعا ۱۸ نمونه از گیاه و ۱۸ نمونه از خاک ریزوسفری) در غالب طرح آزمایشی بلوک های کاملا تصادفی مورد آزمایش قرار گرفت. در این آزمایش نمونه ها با استفاده از روش هضم اسیدی و با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. نتایج به دست آمده از روش آماری آنالیز واریانس حاکی از این است که  غلظت عناصر کادمیوم و روی در گونه های گون و کلاه میرحسن و غلظت سرب در این گونه ها با فاصله از کارخانه به ترتیب از روند افزایشی و کاهشی برخوردار بوده است. همچنین غلظت کروم در گونه کلاه میرحسن سیر نزولی داشته است. مقایسه میانگین عناصر سنگین در اندام های مختلف گونه ها نشان داد که غلظت عناصر مس، سرب و روی در گونه گون و غلظت عناصر کادمیوم و سرب  در گونه کلاه میرحسن در برگ بیشتر از ریشه و ساقه می باشد. با استفاده از آزمون-t  Test مقایسه بین دو گونه مورد بررسی قرار گرفت و تعیین شد که غلظت کادمیوم و روی در گونه کلاه میرحسن به ترتیب ۰۲/۰ و ۵۰/۱ میلی گرم در کیلوگرم بیشتر بوده است و در مورد عنصر سرب گونه گون به میزان ۱۹/۰ میلی گرم در کیلوگرم غلظت بیشتری را به خود اختصاص داده است. همبستگی بین عناصر موجود در خاک و گونه ها نشان داد که عناصر مس، کادمیوم، سرب و کروم در گونه گون و عناصر مس، روی و سرب در گونه کلاه میرحسن با این عناصر در خاک ارتباط معنی داری (۰۵/۰>P) برقرار کرده اند. بنابراین با توجه به آلودگی گیاهان غالب نزدیک کارخانه می توان استنباط کرد که مهمترین عامل تجمع فلزات سنگین سرب و کروم در گونه های مورد مطالعه، ناشی از آلودگی جوی حاصل از مجاورت به کارخانه است. در این راستا پیشنهاد می گردد که از گونه های فوق الذکر برای پاکسازی این عناصر از خاک آلوده، استفاده گردد. همچنین توصیه می گردد که تمهیدات لازم در ارتباط با مصرف این گونه ها توسط دام در اطراف کارخانه صورت گیرد.

کلیدواژه ها:

پتانسیل جذب ، خاک آلوده ، فلزات سنگین ، کارخانه سیمان فیروزکوه ، گیاه پالایشی