اثر طبقه ارتفاعی و عوامل فیزیکی و شیمیایی خاک برخصوصیات عملکردی و پراکنش گونه کمای ییلاقی (Ferula haussknechtii H Wolhff ex Rech) (مطالعه موردی: مراتع باینچوب سارال، کردستان)

شناخت عوامل محیطی (ارتفاع و پارامترهای خاکی) موثر بر پوشش گیاهی یکی از موارد مهم در مدیریت مراتع و بهره برداری پایدار گیاهان دارویی می باشد. این تحقیق به منظور ارزیابی عوامل محیطی موثر بر خصوصیات عملکردی (بیوماس، تراکم، زادآوری، درصد پوشش، قطر و غنای گونه ای) گونه Ferula haussknechtii H. Wolhff ex Rehc. f. در مراتع سارال کردستان انجام شد. پس از تعیین سه منطقه ارتفاعی (۱۸۵۰، ۲۲۵۰ و ۲۶۵۰ متر) نمونه برداری به روش تصادفی-سیستماتیک در امتداد ترانسکت و داخل پلات های یک و نیم مترمربعی با برداشت بیوماس، درصد پوشش، ارتفاع، قطر، تراکم انجام شد. در داخل هر پلات نمونه خاک از عمق (۰-۳۰ سانتی متری) برداشت شد. ویژگی های بافت خاک، آهک، اسیدیته، هدایت الکتریکی، نیتروژن، پتاسیم، فسفر و سدیم در آزمایشگاه اندازه گیری شد. به منظور تعیین عوامل تاثیرگذار بر پراکنش پوشش گیاهی، از روش تجزیه مولفه های اصلی (PCA) با استفاده از نرم افزار PC-ORD استفاده شد و تجزیه واریانس داده ها با استفاده از طرح کاملا تصادفی در نرم افزار R صورت گرفت، همچنین برای بررسی رابطه بین گونه و عوامل محیطی از روش آنالیز تطبیقی متعارفی (CCA) استفاده شد. نتایج نشان داد که بیوماس هوایی، درصد پوشش گیاهی، ارتفاع و تراکم این گونه با افزایش ارتفاع افزایش و قطر یقه این گونه کاهش می یابد. بیوماس هوایی، درصد پوشش، قطر و ارتفاع این گونه با نیتروژن، کربن، پتاسیم، سیلت و رس همبستگی مثبت و با اسیدیته، فسفر و شن همبستگی منفی دارد. همچنین نتایج نشان داد که با توجه به تاثیر این گونه ارزشمند مناطق ییلاقی در تثبیت خاک، تامین علوفه و تولید مواد موثره دارویی، موثرترین عوامل در استقرار این گونه ارتفاع از سطح دریا، نیتروژن، کربن، رس و سیلت می باشند. از آنجایی که هر گونه گیاهی نیازهای اکولوژیکی مشخصی نسبت به خصوصیات خاک و عوامل فیزیوگرافی دارد، مطالعه و شناخت  نیازهای اکولوژیکی این گونه می تواند به معرفی بهتر این گونه در مناطق مستعد و همچنین استقرار بهتر آن جهت اصلاح و احیا پوشش گیاهی کمک کند.

کلیدواژه ها:

مراتع کوهستانی ، رسته بندی ، طبقه بندی ، Ferula haussknechtii ، مراتع سارال