اثر تیمارهای مختلف بر شکست خواب و تحریک جوانه زنی بذر زرین گیاه (Dracocephalum kotschyi Boiss)

بذر اکثر گیاهان دارویی در شرایط طبیعی دارای خواب می­باشند، بنابراین شناخت عوامل موثر بر خواب بذر و ایجاد شرایط بهینه برای جوانه زنی آن­ها برای کشت گسترده گیاهان دارویی لازم می­باشد. زرین گیاه (بادرنجبویه دنایی) انحصاری ایران است و گیاهی مهم (در حال انقراض) از خانواده نعناعیان است. این تحقیق به منظور یافتن موثرترین تیمار جهت شکستن خواب بذر زرین گیاه که از مشکلات عمده زراعت آن در سطح وسیع و یا احیا در عرصه­های طبیعی آن است صورت گرفت. تیمارهای آزمایش شامل خراش دهی با سمباده، اسید سولفوریک ۹۵% (در دو زمان  ۳ و ۶ دقیقه و تلفیقی از این دو تیمار)، اسید جیبرلیک (۱۲۵، ۲۵۰و ۵۰۰ میکروگرم بر میلی لیتر)، نیترات­پتاسیم (۲/۰ و ۴/۰ درصد در ۲ بازه­ زمانی) و همچنین سرمادهی مرطوب (در دمای ۵ درجه سانتیگراد به مدت ۲۴، ۴۸و ۷۲ ساعت) در مقایسه با شاهد (آب­جاری در دو بازده زمانی ۲۴ و ۴۸ ساعت) انجام شد. آزمایش در قالب یک طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که در بین تیمارها استفاده از خراش­دهی با سمباده و استفاده از اسید سولفوریک بیشترین اختلاف معنی­داری در سطح یک درصد بر درصد جوانه­زنی، سرعت جوانه­زنی، شاخص ویگور، وزن تر و خشک ساقه و وزن تر و خشک ریشه را­ داشت. نتایج نشان داد که تیمار اسیدسولفوریک به مدت سه دقیقه باعث افزایش معنی داری در میزان جوانه­زنی بذور نسبت به شاهد و سایر تیمار های دیگر گردید نتایج یافته­ها نشانگر این است که وجود پوسته سخت و موسیلاژ زیاد به عنوان یک مانع فیزیکی است و از طریق ممانعت از گسترش رویان و یا از طریق ایجاد محدودیت در جذب آب و تبادلات گازی به عنوان عوامل محدود کننده جوانه­زنی عمل می­کند. بنابراین اعمال یکسری از تیمارها نظیر خراش دهی بذر و تیمارهای هورمونی نظیر جیبرلین جوانه زنی بذر زرین گیاه را بهبود می بخشد.

کلیدواژه ها:

بادرنجبویه دنایی ، خواب بذر ، گیاه اندمیک ، اسید سولفوریک