تحلیل تطبیقی ویژگی های تجربه و استقراء در فلسفه ابن سینا و پوپر

استقراء و تجربه از مسائل مهم فلسفه علم در جهان معاصر است که در فلسفه ابن­سینا و پوپر همواره مورد توجه بوده است. ابن­سینا با استناد به مواردی چون اخذ ذاتی، قاعده اتفاقی و قیاس خفی، تلاش نمود تا تجربه را از استقراء جدا کند و برای آن یقین و کلیت مشروط خاصی را لحاظ کند؛ ضمن اینکه تقسیم او از استقراء به تام و ناقص نیز اهمیت خاص خود را دارد. پوپر با نظر به مشکل عدم­ امکان استنباطات کلی در استقراء، تلاش نمود با طرح اصل انتقال و نشان دادن همسانی نگرش منطقی و روانشناسی­گری، مشکل استقراء را حل کند و سپس با معرفی معیار ابطال­پذیری، معیاری کلی و تجربی برای تایید نظریات علمی ارائه ­دهد. شباهت دیدگاه ابن­سینا و پوپر، مواجهه نقادانه با مسئله استقراء و تجربه و تلاش برای تبیین ابعاد معرفتی آنها در علم و زندگی عملی بشر است، اما درنهایت ضمن اینکه هر دو، روش علمی را در تجربه و استقراء محدود نمی­کنند، پوپر درحالی تجربه را بعنوان یکی از معیارهای تفکیک علم از غیر علم می­داند که برای تجربه هیچ مبنای محکمی درنظر نمی­گیرد، ولی ابن­سینا تاکید دارد که تجربه از بدیهیات اولیه است و بنابراین در شکل­گیری مجموعه معرفت بشری نقش مهمی دارد. در نوشتار حاضر، با تبیین و تحلیل تطبیقی دیدگاه­های ابن­سینا و پوپر درباب تجربه و استقراء، تلاش می­شود توانمندهای رویکرد ابن­سینا نشان داده شود.

کلیدواژه ها:

استقراء ، تجربه ، قاعده اتفاقی ، اصل انتقال ، قیاس خفی ، ابطال پذیری