بررسی خوانش های مختلف از نظریه مردم سالاری دینی و تبیین گفتمان مختار با تاکید بر اندیشه رهبران انقلاب اسلامی

با پیروزی انقلاب اسلامی، مباحث متنوعی در سپهر اندیشه­ی سیاسی ایران طرح گردید. در این میان، یکی از موضوعات بسیار مهم و بحث­برانگیز، نوع نظام سیاسی بود. از آن جایی که دو علت مهم وقوع انقلاب در ایران، حکومت استبدادی و ضددینی پهلوی بود. انقلاب با ترویج تفکر حضور اجتماعی دین و نقش­آفرینی مردم در صحنه­ی اجتماعی، به پیروزی رسیده بود؛ این دو اصل (اسلامیت و جمهوریت) در شکل­گیری نظام پس از انقلاب نقش اساسی را ایفا نمودند. با طی چند دهه از انقلاب و ورود به لایه­های عمیق­تر معرفتی، تبیین و تقویت مبانی نظام سیاسی و تعیین نسبت آن با نظام­های دیگر در عرصه جهانی، ضرورت پیدا کرد. حضور نظام لیبرال دموکراسی و پشتیبانی تمدنی غرب از این نظام و ادعای جهان­شمولی طرفداران آن، چنین ضرورتی را دو چندان می­کرد. در این حال، یکی از اولین و مهمترین مسائل، نسبت این دو نظام با یکدیگر بود که در قالب «نسبت اسلام و دموکراسی» طرح گردید. هر چند این مسئله در جهان اسلام سابقه داشت اما چون در ایران نوعی نظام مردم­سالار شکل گرفته و در واقع از انتزاع به عینیت رسیده بود، اهمیت بالاتری پیدا کرد. این مباحث زمانی به اوج خود رسید که مقام معظم رهبری، نظریه­ی «مردم سالاری دینی» را به عنوان نظامی برآمده از تفکر اسلامی و در ازاء نظام لیبرال دموکراسی مطرح کردند. این مقاله با رویکرد توصیفی– تحلیلی، انواع خوانش­های این نظریه را بررسی کرده و نهایتا با توجه به مبانی تفکر اسلامی و اصول فکری رهبران انقلاب اسلامی به تبیین گفتمان مختار می پردازد. بر اساس نتایج بدست آمده، مردم­سالاری دینی برخاسته از مبانی اسلام بوده و اصول مسلم آن از جمله، ارزش­مداری، حق­محوری، قانون­گرایی، رضایت­مندی، عدالت­محوری، مشارکت عمومی و ارتباط وسیع و عمیق مردم و مسئولین، تماما به مثابه ثمراتی است، که از ریشه­ی همین مبانی معرفتی به بار نشسته است.

کلیدواژه ها:

مردم سالاری دینی ، دموکراسی ، اسلام ، امام خمینی (ره) ، آیت الله خامنه ای