مقایسه اثربخشی آموزش شناختی مبتنی بر رایانه، مداخله مکمل های غذایی و ترکیب این دو بر بهبود توجه و نشانگان رفتاری اختلال کم توجهی-بیش فعالی

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی بازتوانی شناختی رایانه ای، درمان با مکمل های غذایی و ترکیب این دو مداخله بر بهبود توجه و نشانگان رفتاری کودکان کم توجه-بیش فعال انجام گرفته است. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری شامل همه مدارس ابتدایی دخترانه مناطق چندگانه تهران (سال ۹۷-۹۶) است که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای از بین آنها، چهار مدرسه انتخاب شده است. ۶۶ کودک کم توجه-بیش فعال شناسایی شدند که ۵۲ نفر از آنها برحسب شرایط ورود به پژوهش انتخاب و در چهار گروه آزمایشی و گواه (۱۳ نفر در هر گروه) جای دهی شدند. به منظور تشخیص اختلال کم توجهی-بیش فعالی از پرسش نامه اسنپ-۴ و مصاحبه بالینی و برای کنترل هوش از آزمون ریون استفاده شده است. شرکت کنندگان از نظر سن، هوش و شدت علایم اختلال کم توجهی-بیش فعالی در چهار گروه همتاسازی شدند. گروه اول ۲۲ جلسه بازتوانی شناختی رایانه ای با استفاده از نرم افزار کاپیتان لاگ دریافت کرد، گروه دوم به مدت چهار ماه مکمل های روی، ویتامین ب-۶ و امگا-۳ (متناسب با وزن شان) دریافت کردند و گروه سوم در فاز اول به مدت دو ماه مکمل های نامبرده را دریافت نمودند سپس ۱۵ جلسه بازتوانی شناختی رایانه ای برای ایشان اجرا شد. داده های پژوهش با کمک فرم والدین پرسش نامه نقاط ضعف و قدرت و آزمون عملکرد پیوسته جمع آوری شد. یافته ها: نتایج با استفاده از روش تحلیل کواریانس چند متغیره مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های به دست آمده نشان داد که گروه های با مداخله بازتوانی شناختی رایانه ای، مکمل های غذایی و ترکیب آن دو در زمینه توجه و نشان های رفتاری نسبت به گروه کنترل پیشرفت معناداری داشته اند، اما بین گروه های مداخله ای تفاوت معناداری دیده نشده است. اندازه اثر در خرده مقیاس نشانه های رفتاری (۵۱/۰) و بیشترین اندازه اثر در خرده مقیاس های توجه، مربوط به پاسخ صحیح (۸۵/۰) بوده است. نتیجه گیری: می توان از بازتوانی شناختی رایانه ای و مکمل های غذایی برای ارتقای عملکرد توجه و نشانه های رفتاری در کودکان کم توجه-بیش فعال استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

Attention-deficit/hyperactivity disorder ، Computer-based cognitive rehabilitation training ، Nutritional supplementations ، Combined intervention ، اختلال کم توجهی-بیش فعالی ، بازتوانی شناختی رایانه ای ، مکمل های غذایی ، درمان ترکیبی