محاسبه تضمن های کلامی در غزلی از حافظ با بهره گیری از نظریه استنباطی گرایس

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 193

فایل این مقاله در 29 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_NAQD-6-1_004

تاریخ نمایه سازی: 14 اسفند 1401

چکیده مقاله:

در گفتمان شناسی برای کشف و توجیه رابطه صورت و بار منظوری سخن در ارتباط کلامی و تشخیص منظور گوینده، بهره گیری از نظریه استنباطی گرایس به­ویژه تضمن و تلمیح مطرح در آراء او بسیار اهمیت دارد. در تحلیل متون ادبی نیز که صحنه حضور صور خیال است و غالبا کلمات و جملات، حامل معانی ضمنی و مجازی است، تضمن های کلامی گرایس، قابلیت و کارایی لازم برای توجیه و تفسیر معانی ضمنی را داراست. پژوهش حاضر با استفاده از نظریه استنباطی و اصول همکاری گرایس و نیز مبحث اقتضای ظاهر در معانی سنتی، چگونگی عدول از هنجارهای زبان خودکار و تبدیل آن به زبانی ادبی- عرفانی را در غزلی از حافظ بررسی و معانی تلویحی و تضمن های عرفانی آن را در چارچوبی روشمند، محاسبه و استنباط می­کند. بدین منظور ابتدا نظریه گرایس تشریح و با مبحث اقتضای ظاهر تکمیل می شود. سپس با تکیه بر آن و با بهره گیری از روشی توصیفی- تحلیلی، نخستین غزل دیوان حافظ بررسی و پیام های افزون بر کلام او که معنای مقصود اوست استخراج می شود. این تحلیل نشان می دهد که حافظ در این غزل با عدم رعایت اصول همکاری گرایس و عدول از هنجارهای زبان معیار، کلمات و جملات را در معانی دیگر به کار برده و با ایراد کلام برخلاف مقتضای ظاهر، زبانی عرفانی را در قالب غزلی تلفیقی پدید آورده است. تحلیل زبان عرفانی در آثار ادبی از حوزه های جدید ادبیات عرفانی است و دستاورد تحقیق حاضر، توجیه و تبیین علمی و روشمند زبان عرفانی حافظ در غزل مورد نظر، با استفاده از ابزارهای قابل اتکاء کاربردشناسی زبان است.

نویسندگان

مریم رشیدی

Assistant Professor, Center for Islamic Knowledge and Persian Language and Literature, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آقاحسینی، ح. و همتیان، م. ۱۳۹۴. نگاهی تحلیلی به علم ...
  • آقاگل زاده، ف. ۱۳۹۰. تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: شرکت انتشارات ...
  • احمدی گیوی، ح. و انوری، ح. ۱۳۸۵. دستور زبان فارسی۱، ...
  • استعلامی، م. ۱۳۸۲. درس حافظ، ج۱. تهران: سخن ...
  • برزگر خالقی. م. ۱۳۸۴. شاخ نبات حافظ، تهران: زوار ...
  • پورنامداریان، ت. ۱۳۸۴. گمشده لب دریا، تهران: سخن ...
  • خرمشاهی، ب. ۱۳۷۴. حافظ، تهران: طرح نو ...
  • رحمانی، ا. و طارمی، ک. ۱۳۷۹. «علم معانی و نظریه ...
  • رضایی، غ. ۱۳۸۴. «موارد خروج کلام از مقتضای ظاهر». دانشکده ...
  • سرل، ج. ۱۳۸۵. افعال گفتاری، ترجمه م. عبداللهی. قم: پژوهشگاه ...
  • شعیری، ح. ۱۳۸۸. «از نشانه شناسی ساختگرا تا نشانه- معناشناسی ...
  • شعیری، ح. و ترابی، ب. ۱۳۹۱. «بررسی شرایط تولید و ...
  • شمیسا، س. ۱۳۷۰. سیر غزل در شعر فارسی، تهران: فردوسی ...
  • شمیسا، س . ۱۳۹۳. معانی، تهران: میترا ...
  • صفا، ذ. ۱۳۷۴. تاریخ ادبیات ایران، ج۲. تهران: فردوس ...
  • صفوی، ک. ۱۳۹۱الف. نوشته های پراکنده (معنی شناسی)، دفتر اول. ...
  • صفوی، ک . ۱۳۹۱ب. آشنایی با زبان شناسی در مطالعات ...
  • صفوی، ک . ۱۳۹۴. معنی­شناسی کاربردی، تهران: همشهری ...
  • طالبیان، ی. و آقابابایی، س. ۱۳۹۵. «تحلیل و واکاوی نظریه ...
  • طبیبیان، س ح. ۱۳۸۴. «سخن آوردن برخلاف مقتضای ظاهر». فرهنگ، ...
  • فتوحی، م. ۱۳۸۹. بلاغت تصویر. تهران: سخن ...
  • فضیلت، م. ۱۳۸۵. معناشناسی و معانی در زبان و ادبیات، ...
  • لاینز، ج. ۱۳۸۵. مقدمه ای بر معناشناسی زبان شناختی، ترجمه ...
  • لاینز، ج. ۱۳۹۱. درآمدی بر معنی شناسی زبان، ترجمه ک. ...
  • نویا، پ. ۱۳۷۳. تفسیر قرآنی و زبان عرفانی، ترجمه ا. ...
  • هلیدی، م. و حسن، ر. ۱۳۹۳. زبان، بافت و متن، ...
  • یارمحمدی، ل. ۱۳۹۱. درآمدی به گفتمان شناسی، تهران: هرمس ...
  • یول، ج. ۱۳۹۳. کاربردشناسی زبان، ترجمه م. عموزاده مهدیرجی و ...
  • Grice, H. P. ۱۹۷۵. “Logic and Conversation”. in Syntax and ...
  • Grice, H. P. ۱۹۸۹. Studies in the ways of words, ...
  • Lyons. J. ۱۹۹۵. Linguistic Semantics: an introduction. Cambridge University Press ...
  • Yule. G. ۱۹۹۶. Pragmatics, Oxford: Oxford University Press ...
  • نمایش کامل مراجع