بررسی تطبیقی عناصر کالبدی مسجد کبود تبریز و مسجد امیر چخماق یزد

مساجد کبود تبریز و امیر چخماق یزد، هر دو از بناهای مهم دوره تیموری (ایلخانی ) می باشند که در سبک شناسی معماری ایران جزء سبک آذری قرار می گیرند. با مطالعه تطبیقی در ویژگی های این مساجد می توان تمایزها و تشابه هایی در عناصر اصلی معماری آن دو یافت که خصوصیات برشمرده برای سبک آذری نمی تواند تبیین کافی برای آن فراهم نماید. در بررسی این مساجد نقطه مهمی را می توان یافت که به عنوان پرسش اصلی تحقیق مطرح گردید که با توجه به فاصله زمانی نه چندان زیاد بین ساخت دو اثر و تداوم اغلب مولفه های فرهنگی ایران در زمان ایلخانی ، چرا این تمایزها و تشابه ها در یک سبک واحد وجود دارد؟ در این مطالعه فرضیه اصلی بر این مبنا استوار گردید که روش حاکمیتی زمان زمامداری شاهرخ تیموری و شرایط اقلیمی دو منطقه ، می تواند دلایل عمده این تمایزها در این مساجد باشد. برای پاسخ به پرسش اصلی تحقیق ، آزمون فرضیه و همچنین دستیابی به هدف مقاله که آشکار سازی دلیل عمده وجود تمایزهای کالبدی بین ساختار این مساجد است ، از روش تحقیق تفسیری - تاریخی استفاده شد که در راستای روند این مطالعه از مطالعات میدانی و کتابخانه ای و اسنادی ، مشاهده مستقیم و تطبیق دادن یافته های حاصل ،شواهد استنباطی استخراج و مورد ارزیابی قرارگرفت . در روند مطالعه ، ضمن توضیح عناصر مهم وهویت ساز دو اثر چون سردر، شبستان، گنبدخانه ، ایوان، تزیینات، رواق، میانسرا و از طریق کاوش در روشحاکمیتی دوره تیموری و شرایط اقلیمی دو منطقه ، تفاوت معماری دو مسجد مورد بررسی قرار گرفت . در این پژوهش نتایج حاصل از پژوهش به صورت جداول تطبیقی بین عناصر اصلی معماری مساجد مورد تحلیل قرار گرفت و در نهایت آنچه از این مطالعات حاصل گردید این مورد بود که در دوره تیموری ، شکوهمندی یک بنا، در قالب عناصری چون تزیینات کاشیکاری در نمای ورودی و عناصرفضاهای داخلی آن تجلی یافته است تا به بازدیده کننده، از قدرت فرمانروا آگاهی دهد.

کلیدواژه ها:

مسجد کبود تبریز ، مسجد امیر چخماق یزد ، دوره تیموری ، سبک آذری ، عناصر معماری مساجد