جایگاه نور طبیعی در معماری بازارنمونه موردی: بازارچه چشم وچراغ مشهد

بازار یکی از مهم ترین مراکز اقتصادی ، فرهنگی ، اجتماعی و از همه مهم تر یکی از اندامهای اصلی شهر ایرانی است ، که باعث ایجاد تعاملات اجتماعی افراد با یکدیگر می شود. شاخص های متنوعی در معماری بازار به ایفای نقش می پردازند و نور یکی از اساسی ترین و ضروری ترین آنها می باشد . نور طبیعی در بازارها بر اساس میزان روشنایی ، منبع اولیه و طریقه دستیابی به نور، قابل تقسیم بندی است . نورپردازی باید در جهت ایجاد هارمونی و هماهنگی صورت پذیرد. وجود نور مناسب در فضا، موجب بهبود عملکرد محیط و ارتقای کیفیت تجربه کاربران می شود، لذا توجه ویژه به آن در معماری داخلی بازار ضروری است . هدف از این پژوهش ، شناخت انواع مسیرهای نفوذ نور طبیعی در بازارهای سنتی و مدرن، بررسی و واکاوی نحوه ورود نور طبیعی در نمونه مورد بررسی (بازارچه چشم وچراغ) و تحلیل نقاط قوت، ضعف ، فرصت و تهدید (در قالب جدول سوات) در ارتباط با نور طبیعی در بازارچه چشم وچراغ است . یافته ها نشان می دهد نور طبیعی در بازار سنتی از طریق (روزن، جامخانه ، هورنو، روشندان، رواق، در و پنجرههای مشبک ) و در مجموعه های تجاری مدرن، از طریق (نورگیر سقفی گسترده و یا خطی و پنجره های سرتاسری و مدولار) وارد فضا می شوند، بنابراین نورگیر در معماری سنتی علاوه بر نقش عملکردی (تامین روشنایی و دید و منظر) سعی در ایجاد کیفیت فضایی (تنوع فضایی ، تباین فضایی ، ریتم و ...) داشته است اما در مجموعه های مدرن به تامین روشنایی و دید و منظر می پردازد. بررسی نحوه ورود نور در نمونه مورد بررسی نشان می دهد که برخی از انواع نورگیرها در بازارچه چشم وچراغ، هماهنگ با معماری سنتی بوده و علاوه بر حفظ هویت تاریخی ، منجر به هماهنگی با بافت تاریخی بستر شده است و برخی دیگر منطبق با معماری معاصر بوده و موجب تامین نیازهای انسان معاصر و افزایش آسایش و آرامش وی شده است .

کلیدواژه ها:

جایگاه نور ، نور طبیعی ، معماری بازار ، معماری سنتی ، معماری نور