ارزیابی وضعیت هیدروژئوشیمی آب زیرزمینی آبخوان عقیلی با تاکید بر روش های آماری چند متغیره

آب­های زیرزمینی از مهم­ترین منابع تامین آب شرب، کشاورزی و صنعتی در تمام دنیا است و اهمیت آن به دلیل رشد جمعیت و تغییرات اقلیمی روز­­به­­روز بیشتر می­شود. ازاین رو مدیریت نادرست منابع آب، کمبود باران و خشکسالی­های اخیر بر کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی در اکثر مناطق ایران تاثیر نامطلوبی گذاشته است. به­علت اهمیت آبخوان آبرفتی عقیلی واقع شده در استان خوزستان در بخش کشاورزی و نیز تامین آب شرب شهرها و روستاهای منطقه مطالعاتی، وضعیت کیفیت آب زیرزمینی این آبخوان موردمطالعه قرار گرفته است. جهت بررسی پارامترهای موثر بر کیفیت آب زیرزمینی آبخوان عقیلی از نتایج آنالیز شیمیایی ۱۳ حلقه چاه بهره­برداری در اسفندماه سال آبی (۹۴-۱۳۹۳) استفاده گردید. در این مطالعه به­منظور شناسایی عوامل موثر بر کیفیت آب زیرزمینی آبخوان عقیلی از شاخص اشباع، نمودارهای تبادلات یونی، نمودار گیبس، روش­های گرافیکی و روش­های آماری چند­متغیره (تحلیل مولفه­های اصلی (PCA) و تحلیل خوشه­بندی سلسله­مراتبی (HCA)) استفاده شده است. تیپ غالب آب زیرزمینی در این آبخوان کلرید-­سدیم است. تحلیل مولفه­های اصلی (PCA) نشان داد که دو عامل با مجموع ۲/۸۲ درصد کل تغییرات (عامل اول ۴/۶۱ درصد شامل پارامترهایCa۲+،Mg۲+،Na+ ،K+ ، -Cl و -SO۴۲ و عامل دوم ۸/۲۰ درصد شامل پارامترهای pH و HCO۳-)، کیفیت منابع آب آبخوان عقیلی را کنترل می­کنند. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل خوشه­بندی سلسله­مراتبی (HCA) داده­های هیدروشیمیایی، دو خوشه مشاهده گردید. به­طو­رکلی فرآیندهای انحلال، رسوبگذاری، تبادلات یونی معکوس و آب برگشت کشاورزی از عوامل تاثیر­گذار بر کیفیت آب زیرزمینی آبخوان عقیلی می­باشند.

کلیدواژه ها:

آبخوان عقیلی ، تبادل یونی ، روش های آماری چند متغیره ، هیدروژئوشیمی