ارزیابی پیشران های حیاتی موثر بر کیفیت زندگی شهری با رویکرد آینده پژوهی در کلان شهرهای ایران (نمونه موردی: کلان شهر تبریز)

ارتقاء کیفیت زندگی از مهم ترین اهداف حکومت ها و دولت های مختلف در سطح دنیا محسوب می شود. مطالعات کیفیت زندگی می تواند به شناسایی نواحی مساله دار، علل نارضایتی مردم، اولویت های شهروندان در زندگی، تاثیر فاکتورهای اجتماعی جمعیتی بر کیفیت زندگی و پایش، ارزیابی کارایی استراتژی ها و سیاست ها در زمینه کیفیت زندگی کمک کند. در این راستا این مقاله با هدف ارزیابی و کشف عوامل و پیشران های حیاتی موثر بر کیفیت زندگی در شهر تبریز تدوین شده است. روش تحقیق از نظر ماهیت کاربردی و از نظر روش جز تحقیقات توصیفی-تحلیل است. فرآیند کار از دو مرحله اساسی شناسایی و انتخاب معیارهای موثر و کشف پیشران های حیاتی از میان این شاخص ها تشکیل شده است. در مرحله اول با استفاده از مطالعات مبانی نظری و استفاده از روش دلفی شاخص های موثر شناسایی و در مرحله بعد با استفاده از روش تحلیل ساختاری (تحلیل اثرات متقاطع) و با استفاده از نرم افزار میک مک[۱] پیشران های حیاتی موثر بر کیفیت زندگی در شهر تبریز شناسایی و کشف شده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد از بین ۵۵ متغیر انتخاب شده در مرحله اول؛ ۱۸ متغیر (که عمده ترین آنها عبارتند از امنیت، حاشیه نشینی، آلودگی هوا، فضاهای سبز و عمومی، حمل و نقل عمومی، عدالت اجتماعی و فضایی، نظم بصری و تراکم ساختمانی و ....) بیشترین نقش را به عنوان پیشران های حیاتی موثر در کیفیت زندگی کلانشهر تبریز داشتند. در این میان شاخص امنیت با امتیاز ۱۳۳۴ به عنوان کلیدی ترین شاخص انتخاب شد. به طور کلی پیشران های منتخب ترکیبی از شاخص های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی هستند ولی به خاطر شرایط خاص کلانشهر تبریز شاخص های کالبدی نقش پر رنگ تری در بین پیشران ها دارند.

کلیدواژه ها:

پیشران حیاتی ، کیفیت زندگی شهری ، آینده پژوهی ، تبریز