سنجه گونه های روابط ایران و چین در دوره صفویه

روابط ریشه­دار و طولانی ایران و چین در دوران حاکمیت مغولان و تیموریان در ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و هنری بسیار رونق گرفت. اما در اوایل سده ۱۰ق/ ۱۶م، به ­دلیل اوضاع سیاسی و اقتصادی ایران و چین، تغییر جغرافیای سیاسی آسیا و پیدایی قدرت­های جدید در حد فاصل دو سرزمین، تغییر توازن قوای سیاسی و اقتصادی در جهان و نفوذ روزافزون اروپاییان در اطراف ایران و چین، بسیاری از زمینه­ها و بایسته­های تداوم ارتباطات متنوع ایران و چین از میان رفته بود. در ایام حکومت صفویه (۹۰۷-۱۱۳۵ق) نیز روابط ایران و چین در کانون توجه زمامداران و نخبگان دو سرزمین نبود و تنها به دلایلی چون تاثیرپذیری از میراث روابط دو سرزمین و نیز برخی ضرورت­های اقتصادی، بعضی از گونه­های روابط ایران و چین به صورت محدود برقرار بود. این مقاله بر آن است با رویکردی توصیفی تحلیلی و مبتنی بر اطلاعات پراکنده و اندک منابع تاریخی، ادبی، علمی و هنری پاسخگوی این پرسش باشد که روابط ایران و چین طی دوره صفویه در چه عرصه ها و با چه کیفیتی در جریان بوده است. نتایج پژوهش نشان می دهد این روابط عمدتا در زمینه های اقتصادی، علمی و هنری بوده است. به­واسطه حفظ این گونه­های روابط و نیز تداوم پرتوافکنی میراث دیرینه و غنی روابط گذشته دو سرزمین، چین و دستاوردهای تمدنی و فرهنگی آن کمابیش در آیینه ذهن و اندیشه حکام و نخبگان ایران عهد صفوی حضور داشت.

کلیدواژه ها:

روابط خارجی ، صفویه ، چین ، روابط اقتصادی ، روابط هنری ، روابط علمی