مناسبات و/یا زنجیرمندی خرد و کلان در قصص قرآنی سور اولیه مکی در پرتو داستان های انبیاء با محوریت مکافات

بحث علم المناسبه و به تعبیر قدما، مناسبت و به تعبیر متاخرین، نظم و انسجام، و در واژگان و قاموس زبان شناسی متن محور، زنجیرمندی و بینامتنیت، از جمله مباحثی است که از بدو نزول قرآن تا عصر حاضر، مورد توجه قرآن پژوهان قدیم و جدید مسلمان و غیرمسلمان بوده است. امروزه برخی مستشرقان، معتقدند که قرآن توده ای درهم و نامنسجم است. همچنین تکرار آیات در قصص قرآنی ناشی از عدم انسجام آیات می باشد. پردازش اطلاعات به روش توصیفی– تحلیلی انجام پذیرفته ونتایج حاکی از آن است که: ۱. در سور اولیه مکی، خواننده با قصص تمام و کمال روبرو نیستوفقط، به رخدادهای اصلی آنها اشاره شده است؛ ۲. اهداف در سور اولیه اخلاقی و تربیتی می باشد و شیوه بیان قصص، تند و کوبنده و موسیقی یکنواختی برسوره ها حاکم است؛ ۳. بخش های روایی و به طریق اولی، قصص مکافات محور با آیات پس و پیش خود از یک سو و با سایر قصص مکافات محوردر سایر سور و همچنین در سطح کلان، با سیره پیامبر (ص)، روابط بینا- سوره ای و بینامتنی دارند؛ ۴. آغازین های روایی این قصص از یک یا چند الگوی مشترک و فرموله شده تبعیت می کنند؛ ۵. بخش میانی قصص، رخدادهای سازه ای را درخود جای داده و در واقع، روایتگری قصص به این بخش بستگی مستقیم دارد؛ ۶. فرجامین روایی قصص، معمولا با آیه ای که ناظربه درس یا پیامی اخلاقی است، به پایان می آید؛ ۷. قصص مکافات محور سور اوایه مکی، حامل اولین مراودات کلامی دین اسلام از طریق پیامبر (ص) محسوب می شوند، و مینیاتوری از کل قصص قرآنی ارائه داده و زمینه ذهنی مخاطبان قرآن را آماده می کنند.

کلیدواژه ها:

علم المناسبه ، سور اولیه مکی ، قصص مکافات محور ، زنجیرمندی ، اعجاز بیانی