ارزیابی مکانی مناطق در معرض ریسک فرونشست زمین در روستای فدافن، شهرستان کاشمر

رشد جمعیت همراه با توسعه صنعت و کشاورزی، افزایش مصرف آب را به دنبال داشته است. محدودیت منابع آب های سطحی، باعث برداشت بیش ازحد از سفره های آب زیرزمینی گردیده و پیامدهای جبران ناپذیری را بر منابع آب و محیط زیست کشور وارد کرده است؛ از جمله پدیده فرونشست، که اغلب دشت های کشور را فراگرفته است. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل موثر و مناطق در معرض ریسک فرونشست در روستای فدافن کاشمر است. جهت پهنه بندی ریسک، طی سال ۱۳۹۸،عوامل سنگ شناسی، کاربری اراضی، خاک شناسی، میزان برداشت از آبخوان، فاصله از آبراهه، گسل، چاه های بهره برداری، چشمه و قنات ها و نیز عوامل ژئومورفولوژی شامل شیب، جهت و ارتفاع بررسی و هر یک از عوامل، تبدیل به یک لایه اطلاعاتی شد و با الگوریتم جنگل تصادفی در نرم افزار R، مدل سازی و ارزیابی انجام گردید. سپس جهت تعیین نواحی مستعد فرونشست، نقشه های پهنه بندی ریسک در پنج کلاس با دو روش ارزش اطلاعاتی و تراکم سطح در محیط ArcGIS استخراج شدند. نتایج نشان داد در روش های تراکم سطح و ارزش اطلاعات به ترتیب ۰۱/۹۷ و ۰۴/۹۱ درصد فرونشست ها درکلاس خطر خیلی زیاد و زیاد قرار گرفته است. بنابراین هر دو روش در پهنه بندی مناطق در معرض ریسک، موفق عمل کرده اند و عوامل برداشت از آبخوان و کاربری اراضی بیشترین اهمیت در وقوع فرونشست را دارند. همچنین براساس منحنی ROC، الگوریتم جنگل تصادفی با دقت بسیار بالا (۹۳ درصد)، نتایج خوبی در اولویت بندی و اهمیت عوامل موثر در فرونشست ارائه کرده است و بخش جنوبی منطقه با کاربری مرتع، بیشترین ریسک و زراعت آبی در منطقه، کمترین ریسک در توسعه مکانی فرونشست ها را دارد.در نتیجه مدیریت تغذیه آبخوان با پخش سیلاب ها و کاهش استحصال آب در جنوب منطقه می تواند در کاهش ریسک وقوع و توسعه فرونشست ها موثر و کاربردی باشد.

کلیدواژه ها:

آبخوان ، الگوریتم جنگل تصادفی ، حساسیت به فرونشست ، سیستم اطلاعات جغرافیایی ، مدل سازی