مقایسه سازماندار روش های زمین آماری برای بر آورد شوری آب زیرزمینی در مناطق کویری مطالعه موردی: دشت فیض آباد- مه ولات

بررسی تغییرات مکانی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی بدون در نظر گرفتن ارتباط مکانی و موقعیت فضایی آن ها امکان پذیر نبوده و در نتیجه استفاده از روش های زمین آمار جهت بررسی این تغییرات ضروری می باشد. در پژوهش حاضر با توجه به تغییرات مکانی و زمانی قابل توجه شوری در دشت فیض آباد- مه ولات، اطلاعات شوری (EC) چاه های بهره برداری منطقه بین سالهای آبی ۱۳۸۶ الی ۱۳۹۱ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند تا روش مناسب زمین آمار برای تجزیه و تحلیل اطلاعات در منطقه مشخص شود. گرچه مقادیرEC  در زمان و مکان تغییر می کنند، اطلاعات متوسط سالانه برای تجزیه و تحلیل مکانی اطلاعات انتخاب شدند. پس از پردازش اولیه اطلاعات و با توجه به ویژگی های روش های مختلف زمین آمار و با تکیه بر نتایج تحقیقات گذشته، شش روش زمین آمار شامل انواع کریجینگ معمولی و عمومی مناسب شرایط (کریجینگ معمولی بدون حذف روند، کریجینگ معمولی و عمومی با حذف روند توسط تابع خطی و تابع درجه دو ) و روش کریجینگ بیزی تجربی موسوم به روش EBK مورد مقایسه قرار گرفتند. با توجه به پارامترهای متعدد روش های  مختلف کریجینگ، یک فرآیند منظم چند مرحله ای جهت بهینه سازی پارامترها و انتخاب مدل برتر، با ترکیب روش ها و پارامترهای مختلف (۳۹۰ ترکیب) معرفی و به کار گرفته شد. با استفاده از اعتبار سنجی متقابل و با توجه به یک معیار آماری تعریف شده که دو معیار متداول خطا را ترکیب می کند، مدل های برتر انتخاب و به منظور آنالیز حساسیت و تطابق با واقعیت های میدانی منطقه بررسی بیشتر شدند. جهت اطمینان از انتخاب روش برتر، مراحل یاد شده هم برای سال اول و هم برای سال آخر دارای اطلاعات (سال های آبی ۱۳۸۶ و ۱۳۹۱) استفاده شدند. نتایج، نشان دهنده کارایی و دقت بالاتر روش EBK نسبت به سایر روش ها بود. علاوه بر این نقشه های تولید شده، بر بالا بودن میزان شوری در مرزهای شمالی، جنوبی و غربی دلالت کرده و پیشروی محسوس شوری از مرزهای غربی را با گذشت زمان نشان می دهند.

کلیدواژه ها:

شوری ، زمین آمار ، کریجینگ بیزی تجربی ، اعتبار سنجی متقابل