مدل سازی و مدیریت کیفیت آب رودخانه با رویکرد کنترل آلودگی در مبدا به منظور تامین سلامت آبزیان (مطالعه موردی: زرینه رود)

حفاظت و مدیریت کیفیت آب رودخانه‎ها به عنوان یکی از منابع طبیعی ارزشمند در شرایط تشدید بحران کمی منابع آب بیش از پیش حائز اهمیت است. در این تحقیق، ضمن شناسایی منابع آلاینده، سناریوهای متعدد کنترل آلودگی های رودخانه زرینه رود برای دستیابی به استاندارهای کیفیت آب برای حیات آبزیان مورد ارزیابی قرار گرفته است. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق، سه دوره نمونه برداری پارامترهای کیفیت آب، پایش منابع آلاینده رودخانه و پایش وضعیت پوشش گیاهی بستر از نقاط مختلف رودخانه زرینه رود در فصول مختلف سال ۱۳۹۶ انجام گردید. با استفاده از داده‎های گردآوری شده، مدل هیدرولیک و کیفیت آب رودخانه در محیط QUAL۲KW آماده‎سازی و سپس واسنجی و صحت سنجی گردید. ارزیابی رفتار هیدرولیک و کیفیت آب رودخانه زرینه رود متاثر از سناریوهای مختلف نشان می دهد که در طی فصول خشک، کنتیک واکنش و فرآیند انتقال هر دو بر تغییرات غلظت پارامترهای کیفیت آب اثرگذار هستند، در حالی که در فصل تر، فرآیند انتقال غالب و اثرگذار است. متعاقبا، تحلیل منابع آلاینده نشان می‎دهند منابع گسترده مانند زباله ها و فضولات انباشته شده در ساحل رودخانه بیشترین سهم را در آلودگی آب (مواد مغذی) دارند و از بین منابع نقطه ای و آلاینده های کشاورزی، منابع نقطه ای سهم بیشتر آلایندگی را در فصل تابستان و پاییز و آلاینده های کشاورزی سهم بیشتر را در فصل بهار دارند. بررسی سناریوهای مختلف مدیریت کیفیت رودخانه در فصل پائیز نشان می دهند محدود نمودن BOD۵ فاضلاب کارخانه قند به مقدار ۲۱۰ میلی گرم بر لیتر در شرایط کنونی، سبب می گردد تا غلظت اکسیژن خواهی بیوشیمیایی رودخانه در حد استاندارد برای حیات آبزیان بماند.

کلیدواژه ها:

کیفیت آب ، مدل QUAL۲kw ، آلاینده های نقطه ای و گسترده ، کنترل منابع آلاینده ، حیات آبزیان