بحران جدید گاز ایران؛ چرایی و دلالتهای امنیت اقتصادی آن

بر اساس گزارش مجمع شرکت های تولیدکننده گاز، ایران با ۳۴ تریلیون مترمکعب ذخیره اثبات شده (ذخایر اثبات شده یا P۱ به ذخایری با احتمال بیش از ۹۰ درصد اطلاق می شود) گاز پس از روسیه بیشترین ذخایر گازی دنیا (حدود ۱۶ درصد از مجموع کل ذخایر اثبات شده جهان) را در اختیار دارد (مجمع کشورهای تولیدکننده گاز، ۲۰۲۲). با اتکا به همین منبع عظیم، برداشت و تولید از ذخایر گازی در دستور کار قرار گرفت. با آغاز بهره برداری از میدان گازی پارس جنوبی در دهه ۱۳۷۰، اکنون گاز به عنوان مهم ترین حامل انرژی در کشور شناخته می شود و قریب به  ۷۵ درصد از سبد انرژی کشور را به خود اختصاص داده است. توسعه صنعت گاز وابستگی به سوخت مایع را کاهش داده و از منافع ایران در میدان مشترک با قطر حراست کرده، اما عرضه گاز جهت مصرف داخلی بوده و در بخش مصرف کنترل و محدودیتی اعمال نشده است. افت فشار میدان پارس جنوبی و روند صعودی مصرف، چالشی جدی برای تامین گاز پیش روی کشور قرار داده است. متاسفانه در ۵ سال گذشته، سرمایه گذاری مناسبی در نگهداشت و توسعه تولید گاز ایران صورت نگرفته است و با کاهش دست کم روزانه حدود ۳۰ میلیون مترمکعب تولید (معادل یک فاز پارس جنوبی) در هر سال مواجه هستیم. در فصل سرد، افزایش تقاضای بخش خانگی موجب اعمال قطعی در بخش صنعت، کاهش صادرات یا افزایش مصرف نفت کوره به عنوان سوخت نیروگاه ها می شود. متاسفانه امروز نه تنها نمی توان به صادرات گاز فکر کرد، بلکه با افزایش روزافزون مصرف با توجه به قیمت های نسبتا رایگان گاز، خطر تبدیل شدن به واردکننده گاز برای تامین انرژی کشور در فصل سرد، کشور را تهدید می کند. اتخاذ سیاست هایی برای افزایش تولید، کنترل مصرف و سرمایه گذاری بر منابع انرژی جایگزین با بهره گیری از ظرفیت های یکتای ایران در انرژی های تجدیدپذیر، از اولویت های مهم برای تامین امنیت انرژی در کشور است.

کلیدواژه ها:

امنیت انرژی ، ناترازی عرضه و تقاضای گاز ، افت فشار میادین ، تجارت گاز ، انرژی های تجدیدپذیر