تحلیل زمانی و مکانی طوفانهای گرد و خاک در استان سیستان و بلوچستان

گردوغبار یکی از مخاطرات محیطی و از پدیده های جوی شناخته شده برای ساکنان مناطق جنوب شرقی کشوراست . که هر ساله خسارات فراوانی را به بخشهای مختلف وارد می سازد. استان سیستان و بلوچستان به سبب موقعیت خاص جغرافیایی، مجاورت با بزرگترین پهنه های کویری و واقع شدن بر روی کمربند بیابانی جهان دارای ویژگیهای خاص آب و هوایی است که بارش کم، بالا بودن دما و نوسانات شدید آن، تبخیر بالا و رطوبت اندک از جمله آنهاست. این خصوصیات سبب گردیده تا این استان به شدت از شرایط بیابانی و کویری متاثر بوده و با توجه به سطح خشک و بیابانی آن، منابع کافی برای تولیدگرد و خاک رادارا باشد . در این تحقیق طوفان های گرد و خاک بر حسب فراوانی زمانی و مکانی برای ۶ ایستگاه هواشناسی سینوپتیک در استان سیستان و بلوچستان در طی دوره آماری ۱۹۸۰ - ۲۰۲۱ بررسی و تجزیه و تحلیل شد. به این منظور داده های آمار روزانه کدهای پدیده گرد و خاک از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد و فراوانی آن ها به صورت فصلی ، ماهیانه و ساعتی محاسبه و برای اطلاعات مذکور نقشه پراکندگی مکانی طوفان ها تهیه و تحلیل شدند. نتایج حاصل از بررسی سالیانه پدیده گرد و خاک نشان می دهد که ایستگاه زابل با میانگین فراوانی ۱۸۳ روز بیش ترین تعداد روزها و پس از آن ایستگاه های زاهدان و ایرانشهر به ترتیب بیشترین فراوانی ها را دارند. نتایج بررسی فراوانی ماهانه برای پدیده گردخاک معلق در هوا نشان می دهد که بیشترین فراوانی مربوط به ماه جولای و کمترین فراوانی مربوط به ماه دسامبر است. نتایج حاصل از بررسی سالیانه طوفان های گرد و خاک نشان می دهد که به طور کلی ایستگاه زابل بیشترین فراوانی وقوع طوفان را در طی دوره آماری بررسی شده دارد. از نظر توزیع فراوانی ماهیانه به جز ایستگاه زابل که در ماه جولای در طی دوره آماری بررسی شده بیشترین فراوانی را دارد و ایستگاه زاهدان که در ماه های مارس و فوریه هر کدام با میانگین فراوانی یک طوفان بیشترین فراوانی ها را دارند، در سایر ایستگاه ها بیش ترین فراوانی مربوط به ماه مارس است. اما از لحاظ بیشترین ساعت وقوع پدیده های گردو خاکی باید بیان کرد که بیشترین فراوانی مربوط به ساعتهای ۱۲ و ۱۵ گرینویچ می باشد . با این تفاوت که ایستگاه های خاش و چابهار ساعت ۹ گرینویچ بیشترین رخداد پدیده های گرد و خاکی را ثبت کرده اند.

کلیدواژه ها:

طوفان گرد و خاک ، تحلیل زمانی ، تحلیل مکانی . سیستان و بلوچستان