ارزیابی تاب آوری طرح های مدیریت منابع آب در سطح حوضه آبریز بر پایه ویژگی های گروداران

در سال های اخیر، رویکردهای ارزیابی تاب آوری سیاست های مدیریت منابع آب، به ویژه در شرایط حدی، مورد توجه پژوهشگران قرار داشته است. تاب آوری توانایی ایستادن در برابر بحران یا چالش های پی درپی است به گونه ای که سیستم با استواری مناسب قابلیت بازگشت به تعادل یا عملکرد قابل قبول یا سطوح بالاتر عملکردی را داشته باشد. ارزیابی تاب آوری سناریوهای عرضه و تقاضای سامانه های منابع آب در سطح حوضه آبریز با درنظر گرفتن ویژگی های سازمانی گروداران به صورت مناسب بررسی نشده است. با توجه به وجود گروداران مختلف در حوضه آبریز، برای تصمیم ‎گیری در تعیین سناریوهای مناسب مدیریتی، لازم است قدرت، جایگاه سازمانی و مطلوبیت ها و محدودیت های گروداران به شکل مناسبی درنظر گرفته شوند. در این مقاله، ابتدا ارزیابی تاب آوری عرضه و تقاضای آب در برابر رخدادهای با احتمال مشخص و نامشخص انجام می شود. در ادامه، سناریوهای تاب آوری عرضه و تقاضای آب در سطح حوضه آبریز زرینه رود، که مهم ترین زیرحوضه موجود در حوضه آبریز دریاچه ارومیه است، با توجه به یک روش تصمیم گیری چند عامله- چند معیاره تحلیل شده، نتایج آن با یک روش تصمیم گیری که در آن نقش گروداران درنظر گرفته نشده است، مقایسه می شود. در همین راستا و با توجه به وجود گروداران با جایگاه های سازمانی مختلف و مطلوبیت های متفاوت، به منظور تعیین سناریوهای برتر، از ترکیب بازی پیشرو- پیرو و رویکرد استنتاج شهودی (Evidetial Reasoning) مبتنی بر معیار تا­ب ­آوری عرضه و تقاضای آب و هزینه ای اجرای سناریوها استفاده می شود. بر پایه نتایج به دست آمده، در حالتی که تصمیم گیری بدون درنظرگیری ویژگی ‎­های گروداران انجام شود، سناریوی منتخب توجیه اقتصادی ندارد و هزینه اجرایی آن ۲۱ درصد بیشتر از سناریویی است که با استفاده از روش تصمیم‎ گیری چند عامله- چندمعیاره انتخاب می شود. همچنین، اختلاف مقادیر تاب آوری عرضه و تقاضای آب در سناریوهای منتخب در دو روش تصمیم ­گیری کم است و وضعیت تاب آوری سناریوهای منتخب در هر دو حالت مناسب ارزیابی می شود. در نهایت، ارزش سناریوی برتر در روش تصمیم گیری چند عامله- چندمعیاره و در سطح پیشروها برابر ۰/۷۲ ارزیابی شده است. بنابراین، در استفاده از بازی پیشرو- پیرو، سناریوی منطقی ‎تری انتخاب می شود، به گونه ای که سناریوی منتخب تاب آوری و هزینه مناسبی دارد.

کلیدواژه ها:

ساختار سازمانی گروداران ، تاب آوری عرضه و تقاضای آب ، بازی پیشرو- پیرو ، رویکرد استنتاج شهودی