بررسی توانایی سطوح غیرقابل نفوذ مصنوعی در استحصال آب برف (مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی، تبریز)

بارش های جوی از مهم ترین منابع در تامین آب برای مصارف مختلف هستند. استفاده بهینه از آن ها به ویژه از نوع برف و باران در مناطق خشک و نیمه خشک می تواند نقش به سزایی در تامین نیاز آبی در فصل های کم آبی داشته باشد. می توان قبل از برخورد با سطح خاک و آلوده شدن، آن ها را جمع آوری و ذخیره نمود تا در مواقع کم آبی، بخشی از نیاز آبی صنایع و کارخانجات، فضای سبز و آب شرب انسان و دام تامین شود. یکی از روش های استحصال آب از نزولات آسمانی از جمله برف و باران غیرقابل نفوذ کردن سطح زمین و به حداکثر رساندن رواناب ناشی از آن هاست. سطوح غیرقابل نفوذ می توانند مانند سطوح سنگی به صورت طبیعی وجود داشته باشند و یا پوشاندن سطح زمین با موادی مانند آسفالت، بتن و ورقه های عایق مانند پلاستیک، ژئوممبران و دکاموند به طور مصنوعی ایجاد شوند. در این پژوهش دو تیمار با سه تکرار در نظر گرفته شد که شامل سطح آبگیر پوشش ژئوممبران و پوشش پلاستیک با محافظ شنی هر کدام به شکل مربع با مساحت چهار مترمربع بودند و در اراضی با شیب متوسط ۳۶ درصد اجرا شدند. مجموع بارش صورت گرفته بر سطوح مذکور در طول دوره آماربرداری ۷۴۷ میلی متر بود که ۴۳۰ میلی متر آن (۵۲ رخداد) به شکل باران و ۳۱۷ میلی متر آن (۲۶ رخداد) به شکل برف بود. نتایج حاصل از ۲۶ رخداد بارش برف زمستانه در مدت دو سال آماربرداری نشان داد که رواناب حاصل از بارش نرمال در فصل زمستان برای پوشش ژئوممبران و پلاستیک با محافظ شنی به ترتیب برابر ۸۹ و ۸۰ درصد بارش بوده است. بنابراین با توجه به بارش نرمال فصل زمستان (۴/۶۵ میلی متر)، حجم رواناب جمع شده برای پوشش ژئوممبران و پوشش پلاستیک با محافظ شنی به ترتیب برابر ۲/۵۸ و ۳/۵۲ لیتر بر مترمربع در فصل زمستان خواهد بود. درصورتی که از آمار کوتاه مدت دوره آماربرداری استفاده شود با توجه به بارش سالانه (۵/۳۷۳ میلی متر) و فصلی زمستان (۵/۱۵۸ میلی متر) حجم رواناب جمع شده در فصل زمستان برای سطوح آبگیر پوشش ژئوممبران و پوشش نایلون با محافظ شنی به ترتیب به ۱۴۱ و ۱۲۷ لیتر بر مترمربع می رسد.

کلیدواژه ها:

Snow ، Plastic ، Runoff ، Geomembrane ، Insulating surface ، Sand. ، برف ، پلاستیک ، رواناب ، ژئوممبران ، سطح عایق ، شن