بررسی نظریه مشروعیت «قهر و غلبه» و ادله آن در کلام سیاسی اشاعره

«مشروعیت سیاسی» به عنوان مهمترین مساله کلام سیاسی است. نظریه «قهر و غلبه» یکی از دیدگاه های مشروعیت در کلام سیاسی اشاعره و اهل حدیث به حساب می آید؛ بر اساس این دیدگاه، در صورتی که شخصی از طریق اعمال زور و غلبه بر دیگران، قدرت را به دست گیرد، امامت و حکومت وی دارای مشروعیت خواهد بود. مقاله حاضر به تبیین تاریخی دیدگاه متکلمان اشاعره در باب قهر و غلبه و همچنین بیان ادله ایشان در اثبات این دیدگاه و نقد آن می پردازد. بر این اساس، سوالات اساسی تحقیق این است که مراد از دیدگاه قهر و غلبه چیست؟ ادله اشاعره و اهل حدیث بر اثبات مشروعیت از طریق قهر و غلبه چیست و چگونه ارزیابی می شود؟ این مقاله با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع معتبر کلامی، حدیثی و تاریخی اهل سنت و جماعت، به تحلیل مسائل فوق پرداخته و به این نتیجه رسیده است که اصل دیدگاه و ادله ایشان با اشکالات اساسی همچون حجیت عمل صحابه، عدم تفکیک میان مشروعیت سیاسی و وظیفه مردم، کاشفیت قهر و غلبه از رضایت الهی، پارادوکسیکال بودن قهر و غلبه و همچنین آیات و روایات دال بر ضرورت مقابله با حاکم ستمگر مواجه است.

کلیدواژه ها:

مشروعیت سیاسی ، قهر و غلبه ، کلام سیاسی ، تغلب ، اشاعره