انسان شناسی قدمگاه (مطالعه موردی بیت النور)

اماکن مقدسی مانند قدمگاه­ها، در ادیان مختلف و مذاهب اسلامی، همواره مورد احترام بوده اند. نمونه قدمگاه ها در ایران، قدمگاه های امام رضا(ع)، خواهران و برادران ایشان است. «بیت­النور»، قدمگاه حضرت معصومه(س) در قم، از مهم ترین این قدمگاه ها به شمار می آید. در این نوشتار، قدمگاه یادشده با رویکرد انسان شناختی، مورد بررسی قرار گرفته و بدین منظور با معرفی جامع نشانگاه تحقیق، هویت تاریخی و موقعیت جغرافیایی آن، دو نوع گزارش «عینی» و «تحلیلی» از وضعیت کنونی ارائه شده است. با بهره­گیری از روش کیفی انسان شناختی، از فنون مشاهده مشارکتی، بررسی اسناد و مصاحبه ، در سطح عینی، به آداب و مراسم، تجربه زوار و احساسشان پرداخته و در سطح تحلیلی، سعی در معناکاوی لایه های ذهنی و پنهان کنشگران، شده است. یافته ها نشان می دهد، بیت­النور برای مردم قم هویت بخش بوده و کنشگران از طریق همانندسازی نسبت برادری حضرت معصومه(س) و امام رضا(ع)، با حضرت زینب(س) و امام حسین(ع)  در مانوس سازی و تعمیق اثر سفر بانو(س) به قم، اثرگذار بوده­اند.

کلیدواژه ها:

حضرت معصومه(س) ، بیت النور ، قدمگاه ، انسان شناسی ، قم