مبانی پایه در نوروفارماکولوژی و نوروآناتومی مواد روان گردان

اعتیاد به مواد مخدر یکی از مشکلات بهداشتی جوامع می باشد. هر ماده اعتیاد آور نورونهای خاص خود را تحت تاثیر قرار می دهد. تمام مواد اعتیادآور، به علت تحریک سیستم پاداش مغز موجب ایجاد وابستگی فکری در فرد معتاد می شوند. سیستم پاداش مغزی بخشهایی از مزانسفال و سیستم لیمبیک را شامل می شود و بنابراین بنام سیستم مزولیمبیک هم نامیده می شود. نوروترنسمیتر (ماده میانجی عصبی ) اصلی این مناطق دوپامین است که به واسطه تحریک در مناطق موجود در این سیستم باعث ایجاد حالت سرخوشی در فرد می گردد. با مصرف داروهای اعتیادآور به صورت مستقیم و غیرمستقیم، نورونهای دوپامینی موجود در این سیستم وادار به تولید بیشتر دوپامین می گردند. بتدریج با افزایش میزان دوپامین در فضای سیناپسی میزان گیرنده های دو پامین در افراد کم می شود. همین مسئله موجب افزایش تمایل به مصرف داروی اعتیاد آور خواهد شد.جهت تعدیل عملکرد نورونهای دوپامینی موجود در سیستم پاداش مغز، نورونهای دیگری به طور طبیعی عمل می کنند. این نورونها حاوی توروترانسمیترهایی شامل مورفین، سروتونین، گلوتامات، گابا می باشند که سه تای اول نقش تحریکی و آخری نقش مهاری برای نورونهای دوپامینی سیستم پاداش مغزی ایفا می کنند. داروهای روان گردان با مهار جریان دوپامین، موجب می شوند تا مقدار این ماده در فضای سیناپسی همواره زیاد باشد. به این ترتیب ساخت دوپامین در نورونهای دوپامینرژیک بتدریج کاهش یافته و این نورنها همواره نیازمند داروی مخدر هستند. همچنین نورونهای سروتونرژیک نیز به علت قرابت نزدیکی که با نورونهای دو پامینرژیک دارند آسیب می بینند. حدس زده می شود که آسیب به نورونهای سروتونرژیک به روش مشابه سلولهای دوپامینرژیک باشد. در این مقاله مناطق مرتبط با سیستم پاداش مغزی و نوروترنسمیترهای مربوطه شرح داده شده است. در پایان، براساس تحقیقات انجام گرفته در مراکز ترک مواد اعتیاد آور، جمع بندی مطالب آناتومیک انجام گرفته است

کلیدواژه ها:

اعتیاد ، داروهای روان گردان ، نوروآناتومی ، سیستم پاداش مغزی ، دوپامین