تغییرات ماده آلی خاک و عملکرد محصول در سامانه های خاک ورزی حفاظتی و متداول در تناوب گندم-ذرت در منطقه زرقان فارس

به منظور بررسی اثر روش­های خاک­ورزی بر محتوای ماده آلی خاک و عملکرد محصول، پژوهشی مزرعه­ای در سال ۱۳۹۳ در زرقان استان فارس به صورت آزمایش کرت­های یک بار خرد شده با سه تکرار در تناوب ذرت-گندم اجرا شد. نتایج نشان داد حفظ بقایا و کاهش عملیات خاک­ورزی منجر به بهبود ماده آلی خاک شد به گونه­ای که در عمق صفر تا ۱۰ سانتی­متری، عملیات کم خاک­ورزی و حفظ بقایا نسبت به خاک­ورزی رایج دو درصد ماده آلی را افزایش داد. با افزایش عمق خاک، خاک­وزی رایج و حفظ بقایا نسبت به کم خاک­ورزی ماده آلی را یک درصد افزایش داد. عملکرد دانه گندم با انجام عملیات کم خاک­ورزی و حفظ بقایا نسبت به خاک­ورزی رایج ۵/۲۴ درصد بیشتر شد. بی خاک­ورزی منجر به کاهش ۴۸ درصدی عملکرد دانه گندم نسبت به کم خاک­ورزی شد. علاوه براین، حفظ بقایای ذرت در بی خاک­ورزی منجر به افزایش ۲۱ درصدی عملکرد دانه گندم نسبت به حذف بقایا شد. نتایج نشان داد عملکرد دانه ذرت در شرایط حفظ بقایای گندم با عملیات خاک­ورزی رایج و یا کم خاک­ورزی ۳۴ درصد در مقایسه با بی خاک­ورزی افزایش یافت. در مقابل، حفظ بقایای گندم در بی خاک­ورزی منجر به افزایش ۵/۵ درصدی عملکرد دانه ذرت نسبت به حذف بقایا شد. بطور کلی، در مناطق خشک و نیمه خشک که کشت ممتد گندم-ذرت اتفاق می­افتد انجام عملیات کم خاک­ورزی و حفظ بقایای گیاهی به صورت ایستاده و با ارتفاع ۳۰ سانتی­متر می­تواند موجب افزایش محتوای ماده آلی خاک و حفظ پتانسیل عملکرد هر دو محصول گردد.

کلیدواژه ها:

اجزای عملکرد ، بقایای گیاهی ، بی خاک­ورزی ، حاصلخیزی خاک ، کم خاک­ورزی