اثر برخی تعدیل کننده های تنش بر خصوصیات مورفولوژیک و صفات کمی و کیفی علوفه کینوا (Chenopodium quinoa Willd) درشرایط تنش کم آبی

چکیده اهداف: کینوا با نام علمی (Chenopodium quinoa Willd.) یک گیاه دولپه­ای، متعلق به خانوادهChenopodiaceae  است. پروتئین، منیزیم، فیبر، پتاسیم، آهن، کلسیم، فسفر، ویتامین های گروه ب، ویتامین ای و آنتی اکسیدان ها از جمله موادی هستند که به وفور در دانه های این گیاه وجود دارند. کینوا یکی از معدود گیاهان خوراکی است که همه ۹ آمینو اسید ضروری بدن را دارد. کمبود آب یکی از عوامل محدود کننده تولید گیاهان زراعی در سراسر جهان است میزان کم نزولات آسمانی و پراکنش نامنظم آن سبب بروز تنش خشکی در طول دوره رشد گیاهان زراعی می­شود. محافظ­های گیاهی قادرند در کنار افزایش توان تحمل تنش­ها، رشد و عملکرد گیاه را نیز بهبود دهند. بنابراین می­توان اظهار داشت استفاده مناسب از این دسته مواد می­تواند به عنوان یکی از راهکارهای مدیریتی بسیار مهم در افزایش توان تحمل تنش­های گوناگون در گیاهان زراعی مطرح گردد. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر تعدیل کننده­های تنش بر خصوصیات مورفولوژیک و صفات کمی و کیفی علوفه کینوا درشرایط تنش کم آبی انجام گرفت.   مواد و روش­ها: این آزمایش گلدانی به­صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با ۱۶ تیمار و ۶ تکرار در سال زراعی ۱۳۹۷ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه اجرا گردید. فاکتور اول شامل تنش کم آبی در چهار سطح: ۱- تنش در مرحله رشد رویشی (پس از استقرار گیاهی تا شروع گلدهی)، ۲-تنش در مرحله رشد زایشی (از ابتدای گلدهی تا انتهای گلدهی)، ۳- تنش در مرحله پرشدن دانه (از شروع پر شدن تا رسیدگی دانه)، ۴-بدون تنش (شاهد) بود. فاکتور دوم محلول­پاشی در چهار سطح: ۱- محلول پاشی اسید آسکوربیک با غلظت (۲ میلی مولار)، ۲-اسید سالسیلیک با غلظت (۲ میلی مولار)، ۳-کود کلاته میکرو کامل نانو (۲ لیتر در هزار لیتر) و شاهد (آب پاشی) بودند.   یافته­ها: نتایج نشان داد که تنش کم آبی اثر معنی­داری بر خصوصیات مورفولوژیک، صفات کمی و کیفی علوفه داشت. محلول­پاشی باعث افزایش معنی­دار پروتئین خام، ماده خشک قابل هضم، عملکرد علوفه تر، وزن خشک ساقه، برگ، گل و قطر ساقه گردید و باعث کاهش معنی­دار دیواره سلولی بدون همی سلولز، دیواره سلولی نامحلول در شوینده خنثیو فیبر خام علوفه کینوا شد. اثر برهمکنش تنش کم­آبی و محلول­پاشی بر تمام صفات کیفی علوفه (به غیر خاکستر) در سطح یک درصد معنی­دار بود. بیشترین مقدار کربوهیدرات­های محلول در آب (۶۵/۲۳ درصد) از تیمار تنش کم آبی در مرحله رشد رویشی و محلول­پاشی با اسید سالیسیلیک حاصل شد.   نتیجه­گیری: انجام آبیاری در مراحل رشد زایشی کینوا (گلدهی و دوره پر شدن دانه) در مقایسه با دوره رشد رویشی اهمیت بیشتری دارد.  همچنین جهت تعدیل اثرات تنش کم آبی، بهبود عملکرد کمی و کیفی علوفه کینوا، محلول­پاشی با تعدیل کننده­های تنش خشکی پیشنهاد می­گردد.

کلیدواژه ها:

واژه­های کلیدی: الیاف نامحلول در شوینده خنثی ، پروتئین خام ، تنش کم آبی ، کینوا ، کیفیت علوفه ، محلول­پاشی