ارزیابی شرایط هیدروژئومورفولوژی رودخانه ی طالقان با استفاده ازشاخص کیفی مورفولوژیک

رودخانه­ ها سیستم­ های طبیعی پیچیده­ ای هستند که طبقه­ بندی آنها می­تواند درک بهتری از مطالعه فرآیندها و اشکال رودخانه فراهم آورد. رودخانه­ ها از نظر شکل کانال و میزان پویایی بسیار متعدد هستند. هدف از این مطالعه ارزیابی شرایط هیدروژئومورفولوژی رودخانه­ ی طالقان واقع در استان البرز با استفاده از شاخص کیفی مورفولوژیک (MQI) می­باشد. در این روش عوامل موثر شامل دخالت ­های انسانی، پوشش گیاهی و پیوستگی فرآیندهای رودخانه­ ای می­باشد. به این منظور ۶ بازه در بالادست رودخانه­ ی طالقان مشخص شد و با استفاده از تصاویر ماهواره ­ای و بازدیدهای میدانی میزان MQI برای هر بازه­ ی مشخص گردید. برای ارزیابی کیفیت مورفولوژیک بازه­های رودخانه سه جنبه­ی پیوستگی فرآیندهای رودخانه­ای (طولی و عرضی)، شرایط مورفولوژیکی کانال، شکل مقطع عرضی و رسوبات بستر و پوشش گیاهی مورد توجه قرار گرفت، که این جنبه­ ها در قالب سه مولفه عملکردهای ژئومورفولوژیک، فرایندها و اشکال رودخانه­ ای (F)، مصنوعی (A) و تعدیل­ های کانال (CA) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بازه­ی شماره­ ی ۱ با محدوده ­ی امتیاز ۷۱/۰در طبقه خوب قرار گرفت که از دلایل آن دخالت­ های کم انسانی و واقع بودن در بالادست رودخانه بوده است. اما بازه­ های ۲، ۳ ، ۵ و ۶ به ترتیب با امتیاز های ۵۸/۰، ۵۴/۰، ۵۹/۰و ۶۱/۰ در طبقه متوسط قرار می­گیرند که این بازه­ ها نسبت به بازه­ ی ۱ میزان دخالت­ های انسانی در آنها بیشتر بوده است و در بازه­ی ۴ امتیاز MQI ۴۹/۰ می­باشد که در طبقه­ ی ضعیف قرار می­گیرد که دلیل آن دخالت­ های انسانی از جمله برداشت شن و ماسه و سازه­ هایی مانند پل می­باشد. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که مدل MQI جهت طبقه ­بندی رودخانه در دامنه­ ی جنوبی البرز مناسب است.

کلیدواژه ها:

شاخص MQI ، رودخانه ی طالقان ، شرایط هیدروژئومورفولوژیکی ، طبقه بندی رودخانه