اثر مصرف جایگزین شیر مازاد بر شیر مادر بر کارآیی رشد و فراسنجه های خونی بزغاله های شیرخوار نژاد مهابادی

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: بزها از نشخوار کنندگان اهلی کوچک هستند که پیشتر از سایر نشخوار کنندگان در خدمت انسان بوده و یکی از منابع مهم تامین پروتئین با منشا حیوانی در تغذیه انسان هستند. جایگزین شیر به طور گسترده ای در پرورش گوساله های جوان و بزغاله ها مورد استفاده قرار می گیرد. مزایای استفاده از آن، افزایش بهره وری و نیز ساده سازی مدیریت دام است. این پژوهش برای بررسی اثر شیر جایگزین مازاد بر مصرف شیر مادر، بر عملکرد تولیدی، فراسنجه های بیوشیمیایی خون و پارامترهای مدفوعی شامل خصوصیات میکروبی بزغاله های شیرخوار انجام گرفت. مواد و روش ها: برای انجام این آزمایش از ۲۴ راس بزغاله های شیرخوار نژاد مهابادی در یک طرح کاملا تصادفی با سه گروه ۸ راسی به مدت ۶۰ روز استفاده شد. بزغاله ها پس از تولد در طول سه روز به همراه مادر نگهداری شدند، سپس به صورت تصادفی به ۳ گروه ۸ راسی تقسیم شدند. تیمارهای آزمایشی شامل سه گروه بود. در گروه اول روزانه فقط از شیر مادر  و در گروه دوم و سوم بزغاله ها به ترتیب روزانه علاوه بر شیر مادر به اندازه ۱۰ و ۵ درصد وزن بدن جایگزین شیر مصرف کردند. پارامترهای رشد از جمله وزن، طول بدن، ارتفاع جدوگاه، دور سینه و هیپ و نیز مصرف شیر مادر، مصرف کنسانتره استارتر، فراسنجه های خونی و پارامترهای میکروبی مدفوع از جمله میزان سالمونلا، ایشریشیاکلی و لاکتوباسیل اندازه‎ گیری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SAS انجام شد.  یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که افزایش وزن روزانه در بزغاله هایی که به میزان ۵ درصد وزن بدن جایگزین شیر علاوه بر شیر مادر مصرف می­کردند به طور معنی داری از گروه شاهد بیشتر بود. وزن زنده و نیز میانگین افزایش وزن روزانه بزغاله‎ های با مصرف ۵ درصد جایگزین شیر در روز آخر بطور معنی­ داری از بزغاله های سایر تیمارها بیشتر بود. از نظر سایر پارامترهای رشد نیز بین بزغاله های با مصرف ۵ درصد شیر جایگزین و شاهد اختلاف معنی­ داری مشاهده نشد. اما مقدار عددی حاصل، بالاتر از بزغاله های با مصرف ۱۰ درصد شیر جایگزین بود. بین گروه­ها از نظر برخی از فراسنجه های بیوشیمیایی خون اختلاف معنی­داری مشاهده شد. از جمله از نظر میزان گلوکز، آلبومین و لاکتات دهیدرژناز گروه شاهد بطور معنی داری بیشتر از گروه­های مصرف کننده جایگزین شیر بود. از نظر نیتروژن اوره خون، گروه شاهد بیشترین و گروه ۵ درصد جایگزین شیر کمترین مقدار بود و اختلاف بین گروه ۱۰ درصد با گروه های شاهد و ۵ درصد جایگزین شیر معنی­دار نبود. میزان کلسترول در گروه دوم کمتر از دو گروه دیگر بود میزان پروتئین کل در گروه اول بیشترین و گروه دوم کمترین بود. در آزمایش نمونه های مدفوع، سالمونلا مشاهده نگردید. میزان اشرشیاکلی در بزغاله های گروهی که ۵ و ۱۰ درصد وزن بدن جایگزین شیر مصرف کرده بودند بیشتر از شاهد بود. لاکتوباسیل فقط در گروه شاهد به تعداد کمی مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که مصرف جایگزین شیر به میزان ۵ درصد وزن بزغاله ها همراه با شیر مادر، می تواند اثرات مثبتی بر عملکرد تولیدی بزغاله های شیرخوار داشته باشد.

کلیدواژه ها:

Accelerated growth ، Blood metabolites ، Growth efficiency ، Mohabadi breed ، Milk replacer ، Suckling goat kid ، بزغاله شیرخوار ، جایگزین شیر ، رشد تسریع شده ، عملکرد رشد ، فراسنجه های خون ، نژاد مهابادی