بررسی اثر نمایه های هواشناختی بر تعداد کندوهای زنبور عسل در شش دهه اقلیمی اخیر

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: نمایه های حدی هواشناختی ازجمله عوامل تاثیرگذار بر عملکرد محصولات مختلف کشاورزی و دامی هستند. با توجه به تغییرات آب و هوایی پیش رو، بررسی تاثیر نمایه های حدی هواشناختی بر تولیدات دامی در حال حاضر می تواند یک چالش مهم برای تولیدکنندگان باشد. بنابراین هدف این پژوهش تحلیلی هواشناختی بر روند تعداد کلنی های زنبور عسل ایران در سال های ۱۳۳۹ تا ۱۳۹۷ است. مواد و روش ها: برای بررسی از آمار سری زمانی کندوی عسل در ایران و نمایه های هواشناختی دما و بارش از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نمایه های استاندارد هواشناختی بر مبنای اطلاعات و آمار ثبت شده روزانه در ایستگاه های هواشناسی حاصل می شود. جهت برآورد نمایه ها از نرم افزار R و بسته های مرتبط با آن استفاده شد. پس از بررسی کمی و کیفی آمار هواشناسی سری های زمانی مرتبط آماده شد. در نهایت نمایه های حرارتی و رطوبتی با جمعیت کلنی های زنبور عسل به روش های استاندارد مقایسه شد. یافته ها: نتایج نشان داد تعداد کلنی های زنبورعسل تحت تاثیر نمایه های حدی هواشناختی است به طوری که بیشترین ضریب همبستگی به ترتیب بین تعداد کلنی زنبورعسل با شب های گرم (TN۹۰p) برابر ۰/۸۴، (TN۱۰p) شب های سرد و روزهای سرد (TX۱۰p) برابر ۰/۸۱-، روزهای گرم (TX۹۰p) برابر ۰/۷۹، طول مدت گرما (WSDI) برابر ۰/۷۵، تعداد روزهای با بارش خیلی سنگین (R۲۰mm) برابر ۰/۶۶، مقدار سالانه بارش در روزهای تر (PRCPTOT) برابر ۰/۶۱ در سطح ۰/۰۵ معنی دار است. نتایج آزمون همگنی پتیت، نقطه جهش یا تغییر ناگهانی را در سال ۱۳۶۹ برای جمعیت کندوی زنبورعسل در سطح معنی داری ۰/۰۵ ارائه داد. این نقطه جهش به صورت صعودی اتفاق افتاده است همچنین رابطه روند جمعیت کندوی زنبورعسل افزایشی، دارای ضریب تبین (R²) برابر  ۰/۹۸ است. به طور متوسط قریب به ۲ میلیون کندو در نیمه دوم آماری افزایش داشته است. بیشترین همخوانی (۰/۸۴) با افزایش تعداد شب های گرم در طول این ۶۰ سال بوده است. نمایه حدی هواشناختی شب های گرم (TN۹۰p) از ۱۰ به ۲۰ روز و معادل ۱۰۰ درصد افزایش داشته است. نتیجه گیری: در مجموع نتایج نشان داد تعداد کلنی های زنبورعسل تحت تاثیر نمایه های حدی هواشناختی هستند. همچنین نتایج حاصل از بررسی های مختلف روی میزان تاثیر گرمایش جهانی روی حشرات از جمله زنبورعسل نشان داده است که با نوسانات جزئی در دمای محیط تغییرات بسیار زیادی در رفتار و زندگی آنها ایجاد خواهد شد. به طوری که میزان فعالیت زاد و ولد، گرده افشانی، تنوع و پراکنش و حساسیت به عوامل بیماری زا و آفات آن ها تحت تاثیر قرار گرفته و در دراز مدت می تواند، منجر به تغییرات زیادی در جمعیت زنبورعسل شود. بنابراین جهت تقویت و حمایت نهادی و مالی از این بخش باید ضمن شناخت تنش های محیطی به ویژه خشکسالی که در آینده در حال رشد هستند،  با بالابردن آگاهی زنبورداران، به آن ها کمک شود.

کلیدواژه ها:

Bee ، Beekeeping ، Climate ، Colony ، Honey ، Iran ، Trend ، اقلیم ، ایران ، روند ، زنبور ، زنبورداری ، عسل ، کلنی