ویژگی های هیدرولیکی کپسول های سفالی سامانه آبیاری زیرسطحی در سه بافت خاک

با توجه به ابعاد جهانی کم­آبی، به­ویژه در مناطق خشک و نیمه­خشک جهان، کمیته بین المللی آبیاری و زهکشی (ICID) در هشتمین کنگره بین المللی آبیاری میکرو سال ۲۰۱۱ در ایران، توسعه روش های آبیاری میکرو زیرسطحی را به­عنوان جهت گیری جهانی،توصیه کرده است.  در سال­های اخیر به­دلیل وجود خشکی و بروز خشکسالی­های متعدد در کشور، روش آبیاری زیرسطحی سفالی مورد توجه کشاورزان، کارشناسان و محققان قرار گرفته است.  اگرچه این روش آبیاری، سنتی است و نسبت به سایر روش­های آبیاری زیرسطحی مزایا و معایب خاص خود را دارد، اما به­نظر می­رسد بتوان با تغییرات و تمهیداتی در مکانیزم این روش آبیاری، کاربردهای مناسبی برای آن در کشور توصیه کرد.  در سیستم آبیاری زیرسطحی سفالی، چگونگی عملکرد هیدرولیکی کپسول­های سفالی یکی از عوامل اصلی تعیین­کننده کارآیی سیستم است.  در این پژوهش، دو رابطه یکی آبدهی-زمان و دیگری آبدهی- فشار کپسول­های سفالی ارائه شده­اند که در سیستم آبیاری زیرسطحی استفاده می­شوند.  این آزمایش­ها در سه نوع بافت متفاوت خاک لوم شنی، لوم رسی سیلتی و رسی سیلتی و در شرایط صحرایی اجرا شده است.  سیستم آزمایشی در قالب طرح اسپلیت پلات با بلوک­های کاملا تصادفی طراحی و اجرا شد.  کرت اصلی شامل سه بافت خاک و کرت فرعی شامل سه فشار کارکرد حاصل از ارتفاع­های متفاوت آب سفال با سه تکرار در نظر گرفته شد.  نتایج اندازه­گیری طی سه ماه و با سه فشار حاصل از دو، سه و چهار متر ارتفاع آب نشان می­دهد که آبدهی روزانه سفال به­طور معنی­داری تحت تاثیر بافت خاک قرار می­گیرد.  همچنین، فشار کارکرد سفال تاثیر معنی­داری در آبدهی سفال­ در هر سه خاک دارد.  نتایج اندازه­گیری رابطه آبدهی- فشار کپسول­های سفالی با هفت فشار کارکرد ۵/۱، ۲، ۵/۲، ۳، ۵/۳، ۴ و ۵/۴ متر حاصل از ارتفاع آب در هر سه نوع خاک طی مدت دو هفته نشان می­دهد که بین این دو عامل طراحی سیستم آبیاری، رابطه غیرخطی (توانی) برقرار است و بهترین فشار کارکرد کپسول سفالی برای هر سه خاک فشاری است که از ارتفاع ، ۴- ۵/۳ متر آب به دست می­آید.