شبیه سازی رواناب به کمک مدل SWAT در مقیاس سالانه (مطالعه موردی: حوضه آبریز نیشابور)

رواناب از مولفه­های اصلی بیلان آب در سطح حوضه­ آبریز است که برآورد دقیق آن به شبیه­سازی بهتر هیدرولوژیک حوضه آبریز کمک می­نماید. در این پژوهش از مدل [۱]SWAT برای شبیه­سازی رواناب در حوضه آبریز نیشابور با مساحت ۹۵۰۰ کیلومتر مربع در حد فاصل سال­های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹ استفاده شد. بدین منظور مدل SWAT با استفاده از داده­های اندازه­گیری شده رواناب در سه ایستگاه هیدرومتری اندراب، خرو مجموع و حسین­آباد در طی سال­های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۶ واسنجی شد. برای واسنجی، بررسی عدم قطعیت و تحلیل حساسیت مدل از الگوریتم SUFI-۲ استفاده شد. نتایج نشان داد که پارامترهایی نظیر تلفات انتقال آبراهه­ای، شماره منحنی نفوذ و فاکتورهای مربوط به ذوب برف بیشترین حساسیت را در برآورد دبی رواناب از خود نشان دادند. واسنجی مدل در هر سه ایستگاه اندراب، خرو مجموع و حسین آباد به­ترتیب با استناد به مقادیر ۸۴/۰، ۷۷/۰ و ۹۲/۰ برای ضریب کارایی (نش- ساتکلیف) مناسب ارزیابی شد، اگرچه کم­برآوردی نقاط اوج هیدروگراف به­صورت نسبی مشاهده شد. مقادیر همین معیار برای دوره اعتبارسنجی نیز به­ترتیب ۹۲/۰، ۶۶/۰ و ۷۱/۰ به­دست آمد. ریشه میانگین مربعات خطا نیز در مرحله واسنجی در بازه ۴۶/۰ تا ۵۷/۰ متر مکعب در ثانیه و در مرحله اعتبارسنجی در بازه ۰۶/۰ تا ۱۹/۰ متر مکعب در ثانیه برای ایستگاه­های مذکور متغیر بود. نتایج نشان داد که در­نظر گرفتن مفاهیم مدیریت گیاهی، تخمین مقادیر رواناب را به ­میزان قابل توجهی بهبود می­بخشد.

کلیدواژه ها:

تحلیل حساسیت ، عدم قطعیت ، کم برآورد ، مدیریت گیاهی ، واسنجی