تعیین الگوی کشت بهینه سازگار با کم آبی تحت شرایط عدم قطعیت با رویکرد برنامه ریزی آرمانی استوار

تغییر الگوی کشت با توجه به تغییر اقلیم و تداوم خشکسالی­ها از رویکردهای اساسی سیاست­گذاران بخش کشاورزی جهت سازگاری با کم­آبی است و اجرای طرح تغییر الگوی کشت در شهرستان سراب به عنوان یکی از نقاط عمده تولید محصولات کشاورزی در استان آذربایجان شرقی احساس می شود. از آنجایی که عدم قطعیت از جمله جوانب اجتناب­ناپذیر در برنامه­ریزی­ها و تصمیم­گیری­های زراعی است، لذا مطالعه حاضر به معرفی و کاربرد مدل برنامه­ریزی آرمانی استوار (RGP) در بهینه­سازی الگوی کشت تحت شرایط عدم قطعیت در شهرستان سراب می­پردازد. آمار و اطلاعات مطالعه از سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی و تکمیل پرسشنامه طی سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ بدست آمد. علاوه بر رهیافت RGP، مدل­های LP وGP برای تعیین الگوی بهینه کشت بکار گرفته شدند. نتایج بیانگر برتری مدل RGP بر دیگر مدل­ها به لحاظ دستیابی همزمان به اهداف حداکثر سود و کاهش مصرف آب می­باشد که نشان­دهنده بهینه نبودن وضعیت موجود بهره­برداری از آب در منطقه مورد مطالعه می­باشد. اجرای الگوی بهینه کشت براساس مدل RGP باعث افزایش سود و اشتغال به ترتیب به میزان ۷/۱ و ۳۲/۱ درصد و همچنین کاهش مصرف آب، کود و سموم شیمیایی به ترتیب به مقدار ۷/۷، ۳/۱۲ و ۱۲ درصد نسبت به الگوی کشت فعلی می­گردد. در میان محصولات مورد مطالعه، گندم بیشترین افزایش سطح زیر کشت را داشته است. از این­رو یک محصول حائز اهمیت در منطقه است و بایستی نسبت به کشت آن به عنوان یک محصول استراتژیک در مساحت بیشتر اقدام شود.

کلیدواژه ها:

آب ، الگوی بهینه کشت ، بهینه سازی استوار ، سراب ، عدم قطعیت